27/03/2020
Dự
báo Mekong: trận hạn hán và nhiễm mặn 2020 sẽ trầm trọng hơn năm 2016. Mekong
Delta barbecue / ĐBSCL bị nướng do khô hạn. [tranh biếm hoạ của Babui, tặng Ngô
Thế Vinh]
Thấy
Gì Trong Xu Hướng Giáo Dục Của Việt Nam?
Trần
An-Bee
Đồng
Bằng Sông Cửu Long ở Việt Nam là một vùng đất vốn nổi tiếng trù phú nhất khu vực
Đông Nam Á, nơi đây vốn cũng rất dồi dào về sản lượng lúa và là địa điểm du lịch
thu hút khách tại quốc nội cũng như du khách ngoại quốc. Tuy vậy, những ngày vừa
qua, tên của vùng đất này được nhắc đến nhiều trên các mặt báo, các cơ quan
truyền thông và mạng xã hội, và nó được nhắc đến không vì những nét đặc biệt
trên, mà như tiếng gào xé, kêu cứu thật bi ai. Vì đâu nên nỗi?
Gõ
vào Google, những từ ngữ như: Đồng Bằng sông Cửu Long bị bức tử; Hiểm hoạ hạn
hán; Sự cạn kiệt tài nguyên; và xâm nhập mặn diễn ra gay gắt v.v là những cụm từ
khiến ai đọc cũng thấy xé lòng. Không ai nói ra nhưng trong tâm khảm mỗi người
đã thấy có cả sự bất lực vì không biết phải nói thế nào, nói với ai, kêu cầu ai
vào lúc này, khi dịch bệnh Covid-19 vẫn đang là nỗi quan tâm lo ngại của mọi
người, mọi nhà và trên toàn thế giới.
Dưới
cái nhìn của một nhà giáo, người đã làm việc ở cả hai đất nước, Việt Nam và Úc,
tôi thấy thật băn khoăn, lo lắng và cả thao thức cho một sự biến đổi từ bên
trong của hệ thống giáo dục, chứ không phải chỉ là sự thay đổi bề mặt của vấn đề
Đồng Bằng Sông Cửu Long bị bức tử.
Tôi
cùng các đồng nghiệp tại Úc xây dựng kế hoạch giảng dạy cho đề tài tìm hiểu về
nước Úc và các nước láng giềng. Đặc biệt khi trực tiếp xây dựng kế hoạch giảng
dạy cho Tuần Lễ Châu Á – cụ thể là nước Việt Nam, tôi thấy mình thực sự ngạc
nhiên, lúng túng và cả có chút thất vọng về chính mình và về những dữ liệu tôi
tìm kiếm được cho đề tài này. Tôi ngạc nhiên vì thực sự kiến thức của học trò từ
Mẫu giáo đến lớp 6 của trường tôi về các nước khác tương đối dồi dào, nhưng các
em chỉ rất mơ hồ về Việt Nam hoặc chỉ biết đến nó như một địa điểm du lịch rẻ
tiền với những món ăn ngon. Tôi lúng túng vì khi tự mình phải nói về các mảng đề
tài liên quan đến Việt Nam mà mình lại có quá ít tài liệu mang tính chính xác,
khách quan và phù hợp lứa tuổi. Thật buồn!
Khi
học về các đề tài như thế này, trong suốt 10 tuần lễ của một kỳ học, các em sẽ
học về mối liên hệ về địa lý giữa nước Úc và nước bạn ở Châu Á. Các em sẽ được
tìm hiểu về đất nước, văn hoá đó để có khái niệm, kiến thức và kỹ năng liên
quan đến các môn văn học, toán học, khoa học, lịch sử, nghệ thuật, ngôn ngữ, và
giao thương.
Một
ví dụ điển hình về các em Lớp 4 khi học về Việt Nam trong Tuần Lễ Châu Á (nói
đúng hơn là cả một kỳ học). Các em tìm hiểu về địa lý của Việt Nam và khoảng
cách địa lý này là bao xa giữa Úc và Việt Nam. Bên cạnh đó còn có những nước
nào có thể được gọi là láng giềng xa và láng giềng gần. Các em đưa kiến thức
này vào môn toán, học đo toạ độ trên quả địa cầu, khoảng cách này được tính
trong việc di chuyển bằng tàu, và bằng máy bay sẽ xa như thế nào. Kết hợp với
các bạn Lớp 5, các em tính thêm chi phí liên quan đến việc di chuyển, tìm hiểu
thêm các chi tiết liên quan đến các ngành nghề kinh doanh, và giữa hai nước có
kết nối gì trong việc trao đổi thương mại và văn hoá. Tìm hiểu xem các điểm
tương đồng và không tương đồng trong văn hoá và ngôn ngữ giao tiếp. Nghiên cứu
thêm những điạ điểm du lịch và cách mà các công ty du lịch liên kết với nhau để
thu hút du khách. Vấn đề du lịch có ảnh hưởng như thế nào đến học hành, đến
kinh tế, và môi trường. Đồng thời các em cũng học cách viết văn để thuyết phục
người khác v.v Cuối kỳ, các em có một ngày báo cáo kết quả tìm hiểu của mình bằng
việc tổ chức sự kiện thông qua các công ty du lịch. Mỗi nhóm sẽ là một công ty,
giới thiệu và quảng bá về đất nước bạn một cách thu hút nhất để có thể có nhiều
khách đăng ký tour. Sau bài báo cáo của các em, phụ huynh và thầy cô, cùng các
bạn ở các lớp khác học được bao nhiêu là điều mới lạ. Nhiều phụ huynh Việt Nam
nhận xét, nhờ các em mà nay bản thân họ mới biết thêm những đặc điểm liên quan
đến địa lý và lịch sử của nơi mình sinh ra và lớn lên.
Chính
việc tìm hiểu này giúp các em ngay từ nhỏ đã ý thức được phương diện địa lý của
đất nước và của vùng lãnh thổ mà các em đang ở. Các em cũng dần ý thức được về
những vấn đề địa lý, khí hậu, môi trường có liên quan và ảnh hưởng thế nào
trong vấn đề giao thương trong khu vực. Những gì làm hôm nay có ảnh hưởng gì đến
mai sau. Từ lý thuyết đến thực hành, các em được hướng dẫn để biết mình có thể
làm gì với nguồn tài nguyên mà đất nước mình đang có để kết nối với các nước và
văn hoá bạn. Từ những kiến thức mang tính trừu tượng, vĩ mô, các em học được
cách trao đổi, thảo luận và vui chơi qua các trò chơi, các em nhớ lâu, nhớ sâu
và biết phân tích vấn đề một cách hợp lý. Đặc biệt là các vấn đề liên quan đến
địa lý và môi trường, các em thường có những sáng kiến rất thiết thực để trong
khả năng của mình, các em có thể giúp thay đổi một điều gì đó hoặc làm cho nó
tích cực hơn. Những nhận xét và ý kiến của các em đôi khi còn mộc mạc, đơn sơ
nhưng đều luôn cho thấy ý thức và trách nhiệm xét trên phương diện mình không
chỉ là công dân của nước Úc mà còn là công dân toàn cầu nữa.
Nhìn
về Việt Nam, chương trình dạy và học còn mang tính riêng lẻ, giáo điều và rất
thiếu chiều sâu. Các bộ môn vẫn chỉ được dạy như những bộ môn riêng biệt và thiếu
hẳn tính thực hành, ứng dụng. Thậm chí, tuần qua, khi tôi hỏi một số các bạn nhỏ
của mình ở Việt Nam, từ lớp 2 đến lớp 10, về cách vẽ bản đồ Việt Nam và Việt
Nam nằm kề những nước nào, chúng nhìn tôi lạ lẫm vì chẳng hiểu tôi đang hỏi gì.
Đó là các bạn nhỏ này đang học tại những trường mang tên “chuẩn quốc gia”. Tôi
hỏi các bạn, trường của con có thư viện không? – Dạ có, nhưng cả học kỳ nay thư
viện không mở cửa. Đứa khác lại nói: - trường con có thư viện, tụi con chỉ được
phép vào thư viện khi có cô quản thư ở đó, và tụi con vào, đọc sách để giáo viên
điểm danh có đọc sách rồi thôi. Tôi lại hỏi, con có biết Đồng Bằng Sông Cửu
Long ở đâu không? Ở đó đang bị nhiễm mặn. Các cháu nói: - Dạ tụi con đâu bao giờ
nghe thâỳ cô nói về những chuyện đó. Rồi các cháu cho biết, phòng vi tính và
phòng khoa học có đủ máy tính nhưng luôn “được” khoá kín, chùm mền, đợi khi có
thanh tra đến mới mở ra mà thôi. Tôi nghe mà thấy mắt mình cay xè.
Vấn
đề là trong chương trình giáo dục của Việt Nam, chúng ta đang dạy gì và xây dựng
ý thức chủ quyền quốc gia, bảo vệ môi trường như thế nào đối với thế hệ tương
lai. Thông tin thì tràn ngập, nhưng chúng ta còn quá nhiều những lỗ hổng trong
việc làm thế nào để đưa tri thức, thông tin đến với học trò, tuỳ theo lứa tuổi
một cách hợp lý.
Vấn
đề Đồng Bằng Sông Cửu Long chỉ là một trong vô vàn vấn nạn về địa lý, kinh tế,
giáo dục và môi trường đã không được cập nhật và phổ biến trong chương trình
giáo dục của mọi cấp học. Học trò nhỏ thiếu kiến thức, thiếu thông tin và không
có khả năng phân tích vấn đề. Người lớn cũng có rất nhiều người mơ hồ trong việc
nhận ra có một vấn đề nghiêm trọng không kém Covid-19 đang xảy ra ở đất nước
mình. Họ không biết, không quan tâm hay còn là không thể lý giải được nạn hạn
hán này có ảnh hưởng gì đến họ, đến gia đình và đất nước hay không.
Giáo
dục đạo đức, giáo dục công dân là giáo dục về chính những bài học cụ thể này. Vậy
nhưng còn thiếu rất nhiều những người có chuyên môn đưa các vấn đề này vào việc
viết sách cho lứa tuổi thiếu nhi, cho học sinh trung học và chuyển dịch sang
các ngôn ngữ khác, đáp ứng nhu cầu tìm hiểu và hội nhập văn hoá, phát triển
giáo dục và kinh tế vừa mang tính đặc trưng mà không thiếu tính phổ quát trong
xã hội ngày nay.
Cần
lắm thay và cũng cấp thiết lắm thay!
Source:
.
No comments:
Post a Comment