(Mekong Residents in Chiang Rai Protest Over Pak Beng Hydropower Dam)
CTN News – Bình Yên Đông lược dịch
The Chiang Rai Times – December 17, 2023
Các cộng đồng dọc theo sông Mekong
trong 4 huyện của Chiang Rai đã bày tỏ lo ngại rằng nhà họ sẽ bị ngập vì việc
xây cất đập thủy điện Pak Beng ở Lào.
Họ đang thúc giục chánh phủ nên ngưng một thỏa thuận mua điện 29 năm được ký kết bởi Cơ quan Phát Điện Thái Lan (EGAT) và nhà phát triển đập cho đến khi những lo ngại của họ được giải quyết.
Thông điệp nầy được đưa ra ở diễn đán có tựa đề “Mekong Công
bằng cho Niềm tin vào Công lý” được tổ chức vào ngày 9 tháng 12 ở Chiang
Rai. Sự kiện được tham dự bởi dân làng,
giới học thuật, các nhà chánh trị địa phương và các đại diện của Tòa Đại sứ
Trung Hoa ở Thái Lan.
“Chúng tôi chống lại việc xây đập vì, dựa trên nghiên cứu của
chúng tôi, các cộng đồng của chúng tôi sẽ bị ngập. Đất canh tác của chúng tôi, nhà cửa của chúng
tôi và cuộc sống đánh cá của chúng tôi sẽ bị mất,” Thongsuk Inthawong, cựu xã
trưởng của làng Ban Huai Luek trong huyện Wiang Kaen, nói.
Ông nói Ban Huai Luek nằm khoảng 315 m trên mặt nước
biển. Nha Thủy lợi báo cáo mực nước sẽ
đạt đến 340 m trên mặt nước biển khi đập xả nước, vì thế làng sẽ bị ngập, ông
nói.
Dựa trên nghiên cứu của Đại học Chiang Mai, hệ sinh thái sẽ
thay đổi khi các cù lao biến mất và có ít cá hơn ở trong sông, ông nói.
“Các dụng cụ đánh cá của chúng tôi không thể dùng được trong
tương lai vì không có đủ cá để chúng tôi bắt,” ông nói.
Đập Pak Beng là một hỗn hợp đầu tư giữa Datang Overseas
Investment của Trung Hoa và Gulf Energy Development của Thái Lan. Nó nằm trong huyện Pak Beng, tỉnh Oudomxay ở
Lào và cách biên giới Chiang Rai 90 km.
Đập, được bắt đầu xây cất hồi năm ngoái, sẽ là đập lớn thứ 4th
trên sông Mekong ở Lào. Hầu hết điện nó
sản xuất sẽ được bán cho EGAT với giá 2,70 baht một đơn vị, với việc bán điện
bắt đầu vào năm 2033.
Trong 7 năm qua, các cộng đồng địa phương, các nhóm học thuật
và dân sự đã chống lại việc xây cất và đã khiếu nại lên chánh quyền, nhưng họ
chưa được trả lời.
“Tiếng nói của chúng tôi chưa bao giờ được chánh quyền
nghe. Chúng tôi là nhóm người sẽ bị ảnh
hưởng bởi đập để trao đổi lợi ích cho một số người,” Manop Maneerat, xã trưởng
của làng Ban Pak Ing Tai, nói.
Ông không biết làm thế nào mà EGAT đã ký thỏa thuận mua điện
trước khi thực hiện đánh giá ảnh hưởng môi trường (IEA).
“Ai sẽ chịu trách nhiệm khi làng của chúng tôi bị ngập?” ông
hỏi.
Cư dân Mekong có quyền
để bảo vệ các cộng đồng của họ
Các đại diện của Hệ thống người Dân Thái từ Tám Tỉnh, nhóm
Cứu lấy Mekong và Ủy viên Nhân quyền Quốc gia (NHRC) khảo sát vùng dọc theo
sông ở Ban Sop Kok trong huyện Chiang Saen hôm 14-15 tháng 9 để nghe phản hồi
của người địa phương.
Họ lo ngại về rủi ro ngập lụt và những thay đổi mà dự án sẽ
mang đến cho cuộc sống của họ và sinh thái địa phương.
Nhóm cũng tham dự một phiên họp với sự tham dự của 60 người
gồm có EGAT, Văn phòng Quốc gia Thủy lợi, Văn phòng Quy hoạch và Chánh sách
Năng lượng, Nha Hiệp ước và Pháp Vụ, chánh quyền địa phương chẳng hạn như quận
trưởng Chiang Saen và Chiang Khong, các xã trưởng và Nhóm Bảo tồn Chiang Khong.
Một đại diện của EGAT nói cơ quan thực hiện thỏa thuận mua
điện cho đập Pak Beng hôm 13 tháng 9 để mua điện trong 29 năm. NHRC đáp lại bằng cách đệ trình một thơ hỏa
tốc đến thủ tướng hôm 2 tháng 11, yêu cầu trì hoãn việc mua điện.
Ủy viên Nhân quyền Quốc gia Preeda Kongpaen nói dân làng có
quyền để bảo vệ các cộng đồng của họ, đã hiện hữu 1 trăm năm, dưới hiến pháp.
Montree Chantawong, một nhà nghiên cứu độc lập đại diện cho
nhóm Mekong Butterfly, nói việc đồng đầu tư của thành phần tư nhân giữa Thái
Lan và Trung Hoa trong dự án đập Pak Beng giúp đẩy mạnh công việc sau khi dự án
bị bì hoãn nhiều lần.
“Minh bạch của dự án đã bị nghi vấn khi EGAT thực hiện thỏa
thuận mua điện mà không thực hiện một IEA trên lãnh thổ Thái,” ông nói.
Mặc dù họ nói IEA đã hoàn tất, nó chỉ được thực hiện ở Lào,
ông nói. Các cộng đồng ở Thái Lan và Lào
cả hai sẽ bị ảnh hưởng bởi dự án, ông Montree nói.
Ông Montree nói dự án cũng ảnh hưởng đến an ninh của Thái vì
có thêm đất dọc theo sông sẽ bị mất vì bị ngập.
“Tôi thúc giục rằng công việc xây cất nên ngưng lại cho đến
khi một IEA được thực hiện ở Thái Lan, và tôi yêu cầu thủ tướng để tạm ngưng
bất cứ việc mua điện cho đến khi có kết luận,” ông nói.
Viroj Lakkhanaadisorn, một MP được liệt kê của Đảng Đi Tới
(MFP) đối lập, nói đập không chỉ ảnh hưởng đến người địa phương mà còn ảnh
hưởng đến giá điện.
“Tại sao EGAT vội vàng ký thỏa thuận trước khi công việc được
hoàn tất, và tại sao nó không đợi kế hoạch năng lượng quốc gia mới sẽ được đưa
ra vào năm tới?”
“Nếu chúng ta trả cho quá nhiều điện dự trữ, nó sẽ đưa đến
giá điện và hóa đơn điện cao hơn mà người dân phải trả hàng tháng,” ông nói.
Được hỏi về khả năng hủy bỏ hợp đồng mua điện, ông Wiroj nói tin tức đầy đủ phải được gởi đến thủ tướng.
Đảng cũng sẽ tiếp tục theo dõi kế hoạch năng lượng quốc gia
mới và liệu nó phù hợp với sự cần thêm điện từ dự án đập Pak Beng. Vấn đề có thể đưa đến một cuộc tranh luận phê
bình, ông nói.
Ông thúc giục Ủy ban Chống Tham những Quốc gia (NACC) và Văn
phòng Tổng Thanh tra tham gia vào việc điều tra.
Surichai Wankaen, một cựu giản sư của Đại học Chulalongkorn,
nói EGAT ký kết hợp đồng mà không thực hiện trước một cuộc điều trần công khai
là vấn đề then chốt.
Cơ quan ký một hợp đồng để mua thêm điện vào lúc quốc gia đã
có 69% điện dự trữ, ném minh bạch của dự án vào nghi ngờ, ông nói.
Trung Hoa và các quốc
gia tiểu vùng Mekong
Li Jijiang, một cố vấn của Bộ phận Chánh trị của Tòa Đại sứ
Trung Hoa ở Thái Lan, nói sông Mekong bắt nguồn từ Trung Hoa nơi nó được gọi là
sông Lancang. Nó chảy qua Myanmar, Lào,
Thái Lan, Cambodia và Việt Nam.
“Chúng ta chia sẻ cùng một dòng sông trong tiểu khu vực
Mekong nầy, vì thế chúng ta có môi liên hệ chặt chẽ,” bà nói.
Hợp tác Lancang-Mekong (LMC) được thành lập trong năm 2016 để nâng cao việc phát triển các quốc gia dọc theo sông.
Bà Li nói trị giá mậu dịch giữa các quốc gia tiểu vùng Mekong
và Trung Hoa đã đạt đến 510,17 tỉ USD
trong năm rồi, gấp đôi trị giá mậu dịch của 7 năm vừa qua. Trung Hoa nhập cảng nhiều sản phẩm nông
nghiệp gồm có sầu riêng, nhãn và dừa.
Bà Li nói Trung Hoa đã chấp nhận phản hồi từ người dân sống
dọc theo sông để chia sẻ những lo ngại của họ rằng các đập trên Lancang gây ra
hạn hán dọc theo vùng hạ lưu của sông.
Chánh phủ Trung Hoa gởi một nhóm chuyên viên nước để làm việc
với Ủy hội Sông Mekong và thấy rằng Trung Hoa không phải là nguyên nhân. Bà nói một lý do là thay đổi khí hậu. Một trạm đo nước được thiết lập dọc theo sông
để trao đổi tin tức giữa Trung Hoa và các quốc gia trong tiểu khu vực Mekong.
“Chúng tôi xây 11 đập trên Lancang và dọc theo Mekong để trả
lời vấn đề hạn hán. Chúng tôi xả nước
trong mùa khô và trữ nước trong mùa mưa.
Chúng tôi chú trọng đến mối liên hệ tốt với các quốc gia dọc theo Mekong
vì chúng ta uống nước của cùng dòng sông,” bà Li nói.
Pianporn Deetes, giám đốc vận động khu vực của International
Rivers, nói Thái Lan hợp tác với Trung Hoa để ký một thỏa thuận mua điện, không
chỉ cho đập Pak Beng mà còn cho đập Pak Lay và Luang Prabang nữa.
“Thủy điện trên bề mặt có vẻ rẻ và sạch nhưng trong thực tế,
chúng ta trả với sự tàn phá môi trường, các cộng đồng bị ngập, và ảnh hưởng đối
với cuộc sống của người dân.”
“Tất cả người Thái cũng mang cái giá bằng cách trả hóa đơn
điện cao mỗi tháng,” cô nói.
“Chúng tôi muốn thấy rằng chánh phủ của các quốc gia Mekong
biết đến những vấn đề nầy và rằng họ có những biện pháp để cùng nhau giải quyết
chúng dựa trên sự thật, kiến thức và sự tham gia của người dân.”
“Chúng tôi hy vọng thấy một kế hoạch phát triển điện có trách
nhiệm được đưa ra đối xử các cộng đồng, tất cả người dân và các nhà đầu tư quan
trọng một cách công bằng,” cô nói.
No comments:
Post a Comment