HAPPY NEW YEAR 2024

 

Trần Đình Hoành - Auld Lang Sine – Happy New Year

31/12/2023

 

Chào các bạn,

Auld lang syne, bản nhạc chấm dứt, là bản nhạc phổ thông số một trên thế giới, vì ai trên thế giới cũng biết. Và bản nhạc đầu năm, Happy New Year của ABBA, cũng có thể là bản nhạc trên thế giới ai cũng biêt.

Đương nhiên là người Việt Nam nào cũng biết "Auld lang syne". Tuy nhiên lời chính thức thì có lẽ là đại đa số người Việt đều chỉ biết có một lời chính thức: Ò e Rô-be đánh đu, Tặc-dăng nhảy dù, Zô-rô bắn súng, chết cha con ma nào đây, thằng Tây hết hồn, thằn lằn cụt đuôi. Và tên Việt Nam chính thức của bản nhạc là “Ò Ẹ”

"Auld lang sine" là môt bài thơ phổ thành nhạc theo âm điệu dân ca truyền thống của Tô Cách Lan (Scotland), do Robert Burns viết năm 1788. Burns gởi bản nhạc vào Viện Bảo Tàng Nhạc Tô-Cách-Lan với dòng chữ: “Bản nhạc sau đây là một bản nhạc cổ xưa, chưa bao giờ được in ra, chưa bao giờ được viết xuống, cho đến khi tôi ghi lại từ một ông cụ.”

Auld lang sine là tiếng Tô Cách Lan cũ, có nghĩa là “old long since”, hay “long long ago” and “in the days gone by”–lâu lắm rồi, ngày xửa ngày xưa, những ngày đã qua…

Bản thứ hai trong bài này là Happy New Year do ban nhạc Thụy Điển ABBA trình làng lần đầu tiên năm 1980 trong album Super Trooper, và ngày nay đã trở thành bản nhạc đầu năm tại mọi nơi trên thế giới. Dù là nhạc của bàn này rất vui và kích động, lời nhạc vẫn có gi đó bâng khuâng và ảm đạm: “Không còn sâm-banh / Và pháo hoa đã xong / Chỉ chúng ta đây, tôi và anh / Cảm thấy lạc lõng và buồn / Tiệc đã tàn / Và buổi sáng thấy quá xám / Thật khác hôm qua / Bây giờ là lúc để chúng ta nói / Happy New Year…”

AULD LANG SYNE

Should old acquaintance be forgot,

and never brought to mind ?

Should old acquaintance be forgot,

and auld lang syne ?

CHORUS:

For auld lang syne, my dear,

for auld lang syne,

we’ll take a cup of kindness yet,

for auld lang syne.And surely you’ll buy your pint cup !

and surely I’ll buy mine !

And we’ll take a cup o’ kindness yet,

for auld lang syne.

CHORUS

We two have run about the slopes,

and picked the daisies fine ;

But we’ve wandered many a weary foot,

since auld lang syne.

CHORUS

We two have paddled in the stream,

from morning sun till dine;

But seas between us broad have roared

since auld lang syne.

CHORUS

And there’s a hand my trusty friend !

And give us a hand o’ thine !

And we’ll take a right good-will draught,

for auld lang syne.

ĐIỆP KHÚC

Những ngày đã xa

Nên quên đi thân thuộc cũ

Và không bao giờ nhớ lại?

Nên quên đi thân thuộc cũ

Và những ngày đã xa?

ĐIỆP KHÚC

Cho những ngày đã xa, bạn quý

Cho những ngày đã xa

Chúng ta sẽ nâng chén ân cần

Cho những ngày đã xa.

Và chắc chắn là bạn sẽ mua cho bạn một ly

Và chắc chắn là tôi sẽ mua cho tôi!

Và chúng ta sẽ nâng ly ân cần,

Cho những ngày đã xa.

ĐIỆP KHÚC

Hai đứa tôi đã chạy trên những triền đồi

Hái hoa cúc dại

Nhưng chúng tôi đã lang thang những đôi chân mệt mõi

Từ những ngày đã xa

ĐIỆP KHÚC

Hai đứa tôi đã chèo trong suối

Từ sáng đến giờ cơm tối

Nhưng những con biển rộng giữa chúng tôi đã gào thét

Từ những ngày đã xa

ĐIỆP KHÚC

Và có một bàn tay, người bạn tin cẩn ơi!

Và giúp chúng tôi một tay!

Và chúng ta sẽ uống một ly tốt bụng

(Hay: Và chúng ta sẽ chèo đúng và tốt bụng)

Cho những ngày đã xa.

ĐIỆP KHÚC

(TĐH dịch)

Khỏi cần phải nói ta cũng biết là bản này được chơi khắp thế giới khi chuông giao thừa điểm 12 giờ đêm.

Sau đây mời các bạn đón giao thừa với hai video clips về Auld Lang Syne.

Auld Lang Syne, do Dougie McLean hát bằng tiếng Tô-cách-lan, 

lời nguyên thủy của Robert Burns.

Andre Rieu, trình tấu violin với các nhạc sĩ bag pipes của Tô-Cách-Lan và dàn nhạc.

 

Happy New Year - ABBA

 

No more champagne

And the fireworks are through

Here we are, me and you

Feeling lost and feeling blue

It’s the end of the party

And the morning seems so grey

So unlike yesterday

Now’s the time for us to say…

Happy new year

Happy new year

May we all have a vision now and then

Of a world where every neighbour is a friend

Happy new year

Happy new year

May we all have our hopes, our will to try

If we don’t we might as well lay down and die

You and I

Sometimes I see

How the brave new world arrives

And I see how it thrives

In the ashes of our lives

Oh yes, man is a fool

And he thinks he’ll be okay

Dragging on, feet of clay

Never knowing he’s astray

Keeps on going anyway…

Happy new year

Happy new year

May we all have a vision now and then

Of a world where every neighbour is a friend

Happy new year

Happy new year

May we all have our hopes, our will to try

If we don’t we might as well lay down and die

You and I

Seems to me now

That the dreams we had before

Are all dead, nothing more

Than confetti on the floor

It’s the end of a decade

In another ten years time

Who can say what we’ll find

What lies waiting down the line

In the end of eighty-nine…

Happy new year

Happy new year

May we all have a vision now and then

Of a world where every neighbour is a friend

Happy new year

Happy new year

May we all have our hopes, our will to try

If we don’t we might as well lay down and die

You and I

Chúc mừng năm mới

Không còn sâm-banh

Và pháo hoa đã xong

Chỉ chúng ta đây, tôi và anh

Cảm thấy lạc lõng và buồn

Tiệc đã tàn

Và buổi sáng thấy quá xám

Thật khác hôm qua

Bây giờ là lúc để chúng ta nói…

Chúc mừng năm mới

Chúc mừng năm mới

Chúc chúng ta thỉnh thoảng có được viễn ảnh

Của một thế giới trong đó mỗi láng giềng là một người bạn

Chúc mừng năm mới

Chúc mừng năm mới

Chúc tất cả chúng ta có hy vọng, ý chí để cố gắng

Nếu không thì tốt hơn là chúng ta nằm xuống và chết

Anh và tôi

Đôi khi tôi thấy

Thế giới mới can đảm đến

Và tôi thấy nó phồn thịnh

Trong tro tàn của cuộc đời chúng ta

Ô vâng, con người là kẻ điên

Và hắn nghĩ rằng hắn sẽ OK

Cứ lê lết, chân đất sét

Không bao giờ biết là mình đi lạc

Cứ tiếp tục đi…

Chúc mừng năm mới

Chúc mừng năm mới

Chúc chúng ta thỉnh thoảng có được viễn ảnh

Của một thế giới trong đó mỗi láng giềng là một người bạn

Chúc mừng năm mới

Chúc mừng năm mới

Chúc tất cả chúng ta có hy vọng, ý chí để cố gắng

Nếu không thì tốt hơn là chúng ta nằm xuống và chết

Anh và tôi

Hình như đối với tôi bây giờ

Những giấc mơ chúng ta có trước đây

Đều đã chết, chẳng gì hơn

Là hoa giấy trên sàn nhà

Cuối thập niên

Trong 10 năm nữa

Ai có thể nói ta sẽ thấy gì

Đợi ta phía cuối đường

Cuối năm hai mươi mốt (*)

Chúc mừng năm mới

Chúc mừng năm mới

Chúc chúng ta thỉnh thoảng có được viễn ảnh

Của một thế giới trong đó mỗi láng giềng là một người bạn

Chúc mừng năm mới

Chúc mừng năm mới

Chúc tất cả chúng ta có hy vọng, ý chí để cố gắng

Nếu không thì tốt hơn là chúng ta nằm xuống và chết

Anh và tôi

Chú thích: (*) Nguyên bản là cuối năm tám mươi chín, một thập niên kể từ đầu năm 1980. Ta đổi lại thành cuối năm 21, một thập niên kể từ đầu năm 2012.

(TĐH dịch)

 

SOURCE:

https://dotchuoinon.com/2023/12/31/auld-lang-sine-nhung-ngay-da-xa-ban-nhac-giao-thua/

THỦ TƯỚNG LÝ NHẤN MẠNH VIỆC ĐÀO SÂU PHÁT TRIỂN ĐỂ KẾT HỢP KHU VỰC, HỢP TÁC AN NINH TRONG PHIÊN HỌP LÃNH ĐẠO LMC

(Premier Li stresses deepening devt for regional integration, security cooperation at LMC leaders’ meeting)

Yang Sheng and Hu Yuwei – Bình Yên Đông lược dịch

Global Times – December 25, 2023

Phiên họp Lãnh đạo Hợp tác Lancang-Mekong lần thứ 4^th. [Ảnh: Xinhua]

 

Thủ tướng Trung Hoa Li Qiang (Lý Cường) tham dự Phiên họp Lãnh đạo Hợp tác Lancang-Mekong (LMC) lần thứ 4^th qua videolink hôm Thứ Hai, với sự tham dự của các lãnh đạo của Cambodia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam, 5 quốc gia thành viên ASEAN mà sông Mekong chảy qua.  Trung Hoa kêu gọi đào sâu việc phát triển để kết hợp khu vực và hợp tác an ninh để đàn áp gian lận viễn thông trong 6 quốc gia.

Các nhà ngoại giao của 5 quốc gia Đông Nam Á được Global Times tiếp xúc đánh giá cao sự hợp tác với Trung Hoa trong những năm gần đây về mặt chia sẻ nguồn nước sông và ngừa lụt, cải thiện lớn lao cuộc sống của người dân dọc theo sông.  Các chuyên viên nói rằng trong giai đoạn sắp tới, LMC sẽ mang lại thêm cơ hội cho những kỹ thuật tiên tiến, và khu vực sẽ được lợi thêm từ việc hợp tác và tăng cường sự ổn định khu vực.

Li đồng chủ tịch phiên họp với lãnh đạo của Myanmar Min Aung Hlaing.  Thủ tướng Cambodia Hun Manet, Thủ tướng Lào Sonaxay Siphandone, Thủ tướng Thái Lan Sretha Thavisin, và Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính tham dự phiên họp qua videolink, theo China Central Television (CCTV).

Trong phiên họp, Li đưa ra 4 đề nghị để tăng cường hợp tác Lancang-Mekong: Thứ nhất, đào sâu phát triển để nâng cao kết hợp và nối kết, và tăng cường hơp tác về kinh tế, mậu dịch, khả năng sản xuất, nông nghiệp và chế biến thông minh.  Thú hai, để khuyến khích hợp tác xanh và hoàn toàn tôn trọng quyền và quyến lợi chính đáng của tất cả các quốc gia trong việc phát triển và sử dụng nguồn nước hợp lý.

Thứ ba, để tăng cường việc cai quản an ninh và đàn áp mạnh mẽ những hoạt động tội phạm chẳng hạn như bài bạc trên mạng và gian lận viễn thông.  Thứ tư, đào sâu những trao đổi người-với-người và văn hóa và gặt hái những điểm sáng mới trong hợp tác của giới trẻ, những tổ chức nghiên cứu, và chánh quyền địa phương.

Các lãnh đạo của 5 quốc gia đã cảm ơn Trung Hoa về việc đóng góp xuất sắc để khuyến khích hợp tác Lancang-Mekong, và nói rằng 6 quốc gia nên chia sẻ cơ hội và đối phó với những thách thức cùng với nhau, kế hoạch chung cho việc phát triển hợp tác Lancang-Mekong trong tương lai, và tăng cường hợp tác trong mọi lãnh vực để xây dựng vành đai phát triển kinh tế Lancang-Mekong, và xây dựng một cộng đồng chia sẻ tương lai cho các quốc gia Lancang-Mekong, CCTV báo cáo.

Khu vực Lancang-Mekong là một trong những khu vực có tiềm năng phát triển lớn nhất ở Á Châu và xa hơn.

Bắt nguồn từ cao nguyên Qiangha-Xizang ở Trung Hoa, sông bắt nguồn từ Yushu trong tỉnh Qinghai.  Nó được gọi là sông Lancang ở Trung Hoa, và sau khi chảy ra khỏi tỉnh Yunnan, nó được gọi là sông Mekong.  Nó chảy qua Myanmar, Lào, Thái Lan, Cambodia, và Việt Nam, có chiều dài 4.880 km và bao phủ một diện tích 795.000 km², và nuôi dưỡng 326 triệu người, theo trang mạng chánh thức của LMC Trung Hoa.

 

Không ảnh chụp ngày 11 tháng 3 năm 2021 cho thấy cầu Hữu nghị Cambodia-Trung Hoa thứ 8^th bắt ngang sông Mekong nối liền tỉnh Kampong Cham với tỉnh Thoung Khmum ở đông nam Cambodia. [Ảnh: Shanghai Construction Group]

 

Những thành tự có kết quả

Zhou Zhiwei, tổng thư ký của Trung tâm Hợp tác Nguồn Nước Lancang-Mekong, nói với Global Times hôm Thứ Ha rằng từ khi thực hiện Kế hoạch Hành động 5-Năm về Hợp tác Nguồn Nước Lancang-Mekong (2018-2022),  các giới chức nguồn nước của 6 quốc gia thành viên đã tích cực tổ chức và thực hiện trên 50 dự án cuộc sống liên quan đến nước.

Dự án Lancang-Mekong Sweet Spring (Suối nước Ngọt Lancang-Mekong) đã thực hiện tổng cộng 62 điểm biểu diễn kỹ thuật cung cấp nước nông thôn, cung cấp cư dân địa phương với nước uống an toàn hơn và cũng biểu diễn kỹ thuật cho các quốc gia thành viên, Zhou nói.  Một dự án khác, được gọi là Kế hoạch hành động Lượng định An toàn Đập cho các Quốc gia Lancang-Mekong, đã thực hiện kiểm tra an toàn và biểu diễn trên các đập ở Lào, Thái Lan và Việt Nam.  Những cánh an tòan đã được thiết lập cho đập để phục vụ người dân tốt hơn, Zhou lưu ý.

Trung Hoa cũng hỗ trợ việc thực hiện các dự án theo dõi thủy học và đã xây một trạm trung ương và 25 trạm theo dõi tự động ở Lào.  “Nó sẽ giúp chúng tôi dể hiểu sông hồ tốt hơn, và đáp ứng tốt hơn với những tai họa lũ lụt và hạn hán,” Zhou nói với Global Times.

Đồng thời, lưu ỳ rằng 6 quốc gia của chúng ta đang đối mặt với những thách thức lớn để thực hiện những mục tiêu của Nghị trình Phát triển Khả chấp 2030.  Chúng ta cần phải cộng tác chặt chẽ để khuyến khích hợp tác dưới sự hướng dẫn của Kế hoạch Hành dộng 5-Năm về Hợp tác Nguồn Nước Lancang-Mekong (2023-2027).  “Sáu quốc gia của chúng ta nên cộng tác với nhau để đối phó với nhiều vấn đề nước và thay đổi khí hậu khác nhau để góp phần xây dựng một cộng đồng chia sẻ tương lai trong hòa bình và thịnh vượng giữa các quốc gia Lancang-Mekong,” Zhou nói.

 

Tốt cho tất cả

Các dự án LMC đã mang lại những lợi ích rộng lớn cho Trung Hoa và các quốc gia láng giềng, nhất là về nguồn nước và ngừa lụt.  Các quốc gia sông Mekong gởi các nhà ngoại giao đến viếng thăm tỉnh Yunnan ở tây nam Trung Hoa hồi đầu tháng nầy.  Các nhà ngoại giao ca ngợi cao những thành tích mà LMC đã đạt được những những năm qua và bày tỏ hy vọng để hợp tác thêm.

Qua các dự án của quỹ đặc biệt LMC, việc thiết lập các hệ thống theo dõi lượng mưa và mực nước tự động ở vùng biên giới Myanmar trên sông Mekong cho dự án hệ thống cảnh báo lụt sớm đã thực hiện thành công và đã hoàn tất từ tháng 7 năm 2020 đến tháng 4 năm 2022.

Dựa trên sự thành công của dự án nầy, Myanmar muốn hợp tác với Trung Hoa để đo đạc dòng chảy trong việc nghiên cứu và quản lý nguồn nước vào ảnh hưởng của thay đồi khí hậu đối với quản lý nguồn nước trong 5 năm tới, Win Myat Aung, Cố vấn Giáo dục của Tòa Đại sứ Myanmar ở Beijing, nói trong chuyến thăm Lancang-Mekong năm 2023, kết thức vào giữa tháng 12.

Trong chuyến đi đến tỉnh Yunnan ở tây nam Trung Hoa tụ họp các nhà ngoại giao và đại diện từ Cambodia, Lào, Myanmar, Thái Lan và Việt Nam, Global Times chứng kiến quan tâm mãnh liệt của các nhà ngoại giao ngoại quốc và liên tục ca ngợi các đập của Trung Hoa trên thượng lưu Mekong.  Các đại diện rất ấn tượng khi thấy làm thế nào các dự án thủy điện mang những lợi ích thiết thực cho các quốc gia ở hạ lưu qua ngừa lụt, cung cấp nước, sản xuất điện và bảo vệ sinh thái.

“Thái Lan đã thấy lợi ích của hợp tác Lancang-Mekong,” Wanapol Sangiamsin, phó tổng lãnh sự của Tổng Lãnh sự Hoàng gia Thái ở Kunming, nói trong chuyến thăm viếng.  “Là đồng chủ tịch sắp đến của Hợp tác Lancang-Mekong, Thái Lan mong mõi để cộng tác chặt chẽ với các đồng nghiệp để tiến tới việc thực hiện một cộng đồng hòa bình chia sẻ tương lai, phát triển khả chấp, và thịnh vượng.”  Sau phiên họp lãnh đạo LMC năm nay, Myanmar sẽ trao chức đồng chủ tịch LMC cho Thái Lan.

“Tôi đánh giá cao sự đóng góp tích cực của các quốc gia thành viên, nhất là Trung Hoa, trong việc phát triển Mekong-Lancang, nhất là trong năm 2021 khi nhiều dự án được chấp thuận bởi các lãnh đạo hỗ trợ quỹ đặc biệt LMC, và tôi tin rằng trong những năm sắp tới, các dự án liên quan đến nước sẽ gia tăng sinh lợi, Singhalath Boupha, đệ tam thư ký của Tòa Đại sứ Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào ở Beijing, nói.

CÁC CỘNG ĐỒNG SÔNG MEKONG DỰA VÀO NÓ ĐỂ CÓ THỰC PHẨM – NHỮNG ĐẬP MỚI ĐE DỌA TÀI NGUYÊN

(Mekong River communities rely on it for food — new dams threaten resources)

Michael Sillivan – Bình Yên Đông lược dịch

NPR – December 28, 2023

ASMA KHALID, CHỦ TỌA:

Sông Mekong nổi tiếng ở Đông Nam Á (ĐNA) đang bị đe dọa.  Các đập của Trung Hoa ở thượng lưu và thay đổi khí hậu chịu trách nhiệm một phần, nhưng các đập ở hạ lưu cũng có ảnh hưởng.  Và một số quốc gia đang bắt đầu đáp ứng.  Gần đây Cambodia đã loan báo xếp lại các kế hoạch cho 2 đập mới.  Nhưng câu hỏi là, nó có đủ để cứu đa dạng sinh học của sông?  Michael Sullivan của NPR tường trình.

 

(TIẾNG ĐỘNG CƠ ĐANG CHẠY)

 

MICHAEL SULLIVAN: Koh Preah là một đảo nhỏ ở giữa sông Mekong ở miền bắc Cambodia, chỉ có thể đến được bằng phà chở 1 chiếc xe ọp ẹp.

 

(TIẾNG ĐỘNG CƠ ĐANG TẮT)

 

SULLIVAN: Nó là một khúc sông đục ngầu xa xôi nơi cư dân thêm vào đời sống bằng cách trồng rau cải và đánh cá.  Và năm rồi câu chuyện lớn nhất về cá đã đến với họ.

 

MOUL THON (Qua thông dịch viên):  Chúng tôi bắt nó vào khỏng 4 giờ chiều và đưa nó lên thuyền khoảng 5 giờ sau.  Tôi nghĩ nó khoảng 80 kg, nhưng khi tôi thấy nó gần hơn, tôi nói, oh, Trời ơi, nó lớn quá!

 

SULLIVAN: Bao lớn?  Con cá đuối khổng lồ mà Moul Thon và nhóm của ông bắt được cân nặng 661 pounds (300 kg), con cá nước ngọt lớn nhất chưa từng được ghi nhận.  Và khi Chea Seila nhận được điện thoại báo cho cô biết, cô lập tức nhảy lên xe để lái 7 tiếng đồng hồ từ thủ đô, Phnom Penh.

 

CHEA SEILA: Nếu chúng tôi không đi ngay, tôi sợ rằng ngư dân – họ quyết định bán.

 

SULLIVAN: Vì cá lớn có nghĩa là tiền nhiều nếu được xẻ thịt và bán ở chợ địa phương.  Seila thuộc Dự án Wonders of the Mekong (Kỳ quan của Mekong), được tài trợ bởi Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID).  Cô trả cho ngư dân để mua con cá đuối ngay khi cô đến đó.  Rồi đến lúc đặt tên cho con cá – một cái tên tốt lành.

 

SEILA: Và tôi chỉ xem lịch.  Đó là ngày trăng tròn.  OK, vì thế tôi đặt tên cho nó là Boramey.

 

SULLIVAN: Boramey, hay trăng tròn trong tiếng Khmer.  Cô và nhóm của cô đo, cân và gắn thẻ cho nó, và rồi cô và khoảng 1 chục người khác nhẹ nhàng thả con vật trở lại dòng nước.

 

MỘT NGƯỜI KHÔNG ĐƯỢC XÁC NHẬN: Tạm biệt.

 

SULLIVAN: Nhưng không tạm biệt thật sự, vì Boramey nay ở trong hệ thống.

 

(TIẾNG ĐIỆN TỬ BAY VÈO)

 

ZEB HOGAN: Con cá nầy được gắn một cái thể âm thanh để phát ra tín hiệu, và vì thế chúng tôi có thể theo dõi việc di chuyển của con cá nước ngọt lớn nhất trên thế giới trong năm rồi và biết được hành động của nó.

 

SULLIVAN: Đó là nhà sinh học về cá của Đại học Nevada, Reno và là người cầm đầu dự án Wonders of the Mekong.

 

HOGAN: Vùng nầy – không chỉ là nơi cư trú của cá đuối nước ngọt khổng lồ.  Nó còn là nơi cư trú của những chủng loại có nguy cơ tuyệt chủng khác.  Nó là nơi cư trú của dân số cá heo Irrawwaddy cuối cùng, rùa khổng lồ, cá tra dầu Mekong, cá hô 7 sọc.  Vì thế đây là những loại cá có nguy cơ tuyệt chủng cao.  Đây là nơi duy nhất trên thế giới mà tất cả những chủng loại có nguy cơ tuyệt chủng xảy ra cùng lúc.

 

SULLIVAN: Và điều đó khiến cho chánh phủ Cambodia quyết định hủy bỏ 2 đập trên dòng chánh được đề nghị rất quan trọng.  Một không xa nơi đây về phía hạ lưu.  Tin xấu – chánh phủ của láng giềng Lào dự trù một đập khác, đập Phou Ngoy, không xa về phía thượng lưu.

 

BRIAN EYLER: Nếu Phou Ngoy được xây, nó là hồi chuông báo tử cho thủy sản Mekong.

 

SULLIVAN: Brian Eyler là giám đốc của chương trình ĐNA của Trung tâm Stimson và là tác giả của “Last Days of The Mighty Mekong (Những Ngày Cuối cùng của Mekong Hùng vĩ)”.

 

EYLER: Đây sẽ không là tình trạng mất từ từ.  Nó sẽ rất nhanh.  Thủy sản sẽ sụp đổ.  Hàng chục triệu người lấy thực phẩm từ sông sẽ đau khổ ngay lập tức.  Nó tuyệt đối là vị trí không đúng để xây một đập trên dòng chánh Mekong.

 

SULLIVAN: Ông nói rằng vì đập sẽ hạn chế nghiêm trọng việc tiếp cận với hồ Tonle Sap ở Cambodia, cái gọi là nhịp tim của hệ sinh thái hạ lưu Mekong.

 

EYLER: Dựa theo kinh nghiệm của việc xây đập trong Mekong là càng gần hồ Tonle Sap, chúng càng có nhiều ảnh hưởng.  Và đó là vì hàng chục triệu con cá di chuyển ra vào hồ mỗi năm.  Đó là sự di chuyển của thú vật lớn nhất trên thế giới.  Anh không thể thấy vì nó ở dưới nước.  Và một phần lớn của sự di chuyển đó sẽ đi qua nơi đập Phou Ngoy đang được xây.

 

SULLIVAN: Hay không đi qua, ông nói, vì không có thang cá hay những nỗ lực di chuyển khác sẽ có hiệu quả gần đủ, ông nói, để cho phép một số cá như thế di chuyển thành công.  Người cầm đầu cộng đồng ở đây, ngư dân Pheng Boeun, cũng được nối kết.  Chúng tôi ngồi trên một chiếc thuyền nhỏ gần một trong những phao nổi được dùng để theo dõi cá, khoảng nơi ông nghĩ Boramey có thể đang ẩn náu ở dưới.

 

PHENG BOEUN: (Qua thông dịch viên) Chúng tôi lo ngại 3 điều.  Thứ nhất là đập.  Thứ nhì là thay đổi khí hậu.  Và thứ ba là người dân.  Càng có thêm người cũng có nghĩa là thêm áp lực đối với sông.

 

SULLIVAN: Và kế hoạch của Lào để vượt ra khỏi nghèo khó bằng cách dùng thủy điện để trở thành bình điện của ĐNA có vẻ không hoạt động, với quốc gia lún sâu hơn vào nợ nần ngay cả họ tiếp tục xây thêm đập.  Brian Eyler nói đập Phou Ngoy không giúp được gì.

 

EYLER: Có những sức mạnh đang làm việc bên trong Thái Lan để làm một trường hợp với chánh phủ mới ở đó tại sao điều nầy là một ý tưởng rất xấu.  Và lưu ý tôi nói Thái Lan và không phải Lào, vì Thái Lan là quốc gia mua điện quan trọng từ đập nầy.  Và nó sẽ thắp sáng các cửa hàng ở Bangkok để, anh biết đó, thủy sản Mekong chết.

 

SULLIVAN: Và Thái Lan đã có thặng dư nhiều điện, ông nói, nhưng đã ký kết những thỏa thuận mua điện với Lào cho 2 đập nữa trên Mekong, kể cả cái nằm ngay trên Khu Di sản Thế giới ở Luang Prabang rằng, ông nói, sẽ biến khúc sông đó của Mekong thành một cái hồ.  Pianporn Deetes là giám đốc vận động ĐNA của nhóm vận dộng quốc tế International Rivers (Sông ngòi Quốc tế).

 

PIANPORN DEETES: Vì thế tôi sẽ nói rằng, yeah, bất cứ điều gì có thể xảy ra bất cứ lúc nào.  Nhưng tôi nghĩ càng ngày càng có nhiều người hỏi những câu hỏi quan trọng về tính chính thống của việc ký kết những thỏa thuận mua điện mới với các đập thủy điện Mekong.

 

SULLIVAN: Chánh phủ Lào lẫn nhà phát triển Thái không trả lời những yêu cầu về đập Phou Ngoy, và một phát ngôn viên của Ủy hội Sông Mekong nói đề nghị vẫn còn trong giai đoạn ban đầu.  Chea Seila của dự án Wonders of the Mekong hy vọng nó đi xa đến đó và hy vọng tựa đề của quyển sách của Brian Eyler, “Những Ngày Cuối cùng của Mekong Hùng vĩ,” là không dúng.

 

SEILA: Chúng tôi cố gắng để làm cho mọi người hiểu về giá trị cùa sông Mekong.  Tôi tin rằng đó không phải là ngày cuối cùng của Mekong.

 

SULLIVAN: Và nó có thể không phải là những ngày cuối cùng của cá phá kỷ lục nữa.  Những người địa phương nói họ thấy một con cá đuối lớn hơn cả Boramey, chứng tỏ thêm rằng sông chịu đựng không thể tưởng tượng – ít nhất vào lúc nầy.