(Can the US Forge a
Stronger Mekong Partnership?)
Prashanth Parameswaran – Bình Yên Đông lược dịch
The Diplomat – August 6, 2019
Washington đang cố gắng bành trướng
vai trò của Hoa Kỳ trong vấn đề Mekong
với nhận thức rằng mục tiêu đó sẽ đòi
hỏi nhiều nỗ lực đáng kể.
Tuần rồi, như mong đợi, Ngoại trưởng Hoa Kỳ Mike Pompeo đã
đưa ra một loạt biện pháp để tăng cường sự liên hệ của Hoa Kỳ trong tiểu vùng
Mekong – một vùng đất của lục địa Đông Nam Á (ĐNA) nơi mà sông Mekong, một
trong những con sông lớn và dài nhất thế giới, chảy qua. Trong khi những bước nầy tăng cường khái niệm
rằng Washington đang toan tính bành trướng vai trò của mình trong vùng Mekong
trong năm 2019, mục tiêu đó cũng sẽ đòi hỏi những đường xâm nhập quan trọng
trong khi phải đối phó với những thách thức trước mắt của những người làm chánh
sách ở Hoa Kỳ và thực tế của tiểu vùng.
Như tôi đã lưu ý, tầm quan trọng của Mekong đã được công nhận
từ lâu trong chánh sách của Hoa Kỳ, kể cả sự quan trọng của dòng sông đối với
các quốc gia; vai trò của nó như là một điểm kết nối hay xung đột giữa các quốc
gia lục địa ĐNA và các cường quốc có giao kết ở đó, gồm có Hoa Kỳ; và, trong
vài năm gần đây, ảnh hưởng đang lớn mạnh của Trung Hoa ở ĐNA. Mekong là trọng tâm của chiến lược Ấn Độ-Thái
Bình Dương Tự do và Mở rộng (Free and Open Indo-Pacific (FOIP)) của chánh quyền
Trump ngày nay: như tôi lập luận trước đây, nó là nơi mà những nguyên tắc tự do
và mở rộng gặp nhiều thử thách lớn nhất, và nó cũng điển hình nhất cho sự liên
kết giữa 3 trụ cột của FOIP là an ninh, kinh tế, và quản trị mà các viên chức
Hoa Kỳ đã đề ra vì những thách thức đa dạng xuyên biên giới.
Tuần rồi, chánh sách Mekong của Hoa Kỳ lại chạy tít một lần
nữa với lời tuyên bố của Pompeo tại hội nghị Bộ trưởng Sáng kiến Hạ lưu Mekong
(Lower Mekong Initiative Ministerial), được tổ chức giữa vòng thương lương gần
đây trong khu vực ở Bangkok. Trong khi
những hàng tít tập chú vào sự chỉ trích của Pompeo đối với hành động của Trung
Hoa trong vùng Mekong, tầm quan trọng về chánh sách to lớn hơn ở chỗ ông nhấn
mạnh đến một loạt các sáng kiến để củng cố quan hệ của Hoa Kỳ nhân dịp kỷ niệm
Sáng kiến Hạ lưu Mekong (Lower Mekong Initiative (LMI)) lần thứ 10 do chánh
quyền Obama phát động.
Pompeo chú trọng đến vài sáng kiến mới đang tiến hành, kể cả
sáng kiến Hoa Kỳ-Nhật Bản để phát triển các lưới điện trong vùng; một dự án với
Nam Hàn dùng ảnh vệ tinh để đánh giá lũ lụt và hạn hán Mekong; và trợ giúp phối
hợp với Quốc hội để đối phó với tội phạm và buôn lậu xuyên quốc gia. Ông cũng báo trước các dự án phát triển nằm
trong các sáng kiến mới, gồm có một buổi hội thảo Ấn Độ-Thái Bình Dương về tăng
cường quản trị các nguồn nước xuyên biên giới, Diễn đàn Kinh doanh Ấn Độ-Thái
Bình Dương lần thứ 2 tại Bangkok vào tháng 11, và, nhìn về tương lai 2020, tầm
quan trọng của Việt Nam trong tiểu vùng khi nước nầy giữ chức chủ tịch ASEAN
(Association of Southeast Asian Nations (Hiệp hội các Quốc gia ĐNA)).
Mặc dù những sáng kiến nầy chỉ là một phần công việc đang
tiến hành của Hoa Kỳ và thiếu nhiều chi tiết, chúng rất quan trọng trong việc
xây dựng một vai trò mạnh hơn cho Hoa Kỳ trong tiểu vùng Mekong. Ngoài số tài trợ, giá trị thật sự là tiêu
điểm và bản chất: chúng gắn liền với những vùng có ảnh hưởng thật sự đối với
cuộc sống của người dân; chúng liên kết với cái mà đồng minh và đối tác của Hoa
Kỳ đang làm trong tiểu vùng Mekong và cái mà các quốc gia Mekong đặt ưu tiên;
và chúng đi từng bước trong việc ràng buộc Mekong với chiến lược Châu Á của Hoa
Kỳ nói chung, kể cả tầm nhìn FOIP.
Nhưng việc truy tìm sự hợp tác mạnh mẽ giữa Hoa Kỳ và Mekong
cũng gặp nhiều thử thách. Một là, nhiều
dự án phát triển rộng lớn đã có dấu hiệu qua mặt các sáng kiến trong chánh sách
của Hoa Kỳ, kể cả “chiều hướng lo ngại” mà Pompeo đề cập đến trong lời tuyên bố
như việc xây đập và ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Hoa trong tiểu vùng
Mekong, được xem như vượt ra ngoài lãnh vực kinh tế. Mặt khác, những khó khăn kéo dài trong chánh
sách kinh tế của Hoa Kỳ sẽ tiếp tục trong việc xây dựng một sự hợp tác mạnh mẽ
hơn giữa Hoa Kỳ và Mekong. Lấy một thí
dụ, mặc dù ấn định số tiền do chánh phủ Hoa Kỳ trợ giúp như Pompeo nói có thể
là cách tốt nhất để cho thấy việc tài trợ đi liền với chiến lược, nó cũng khiến
cho các quan sát viên có khuynh hướng so sánh việc trợ giúp của chánh phủ Hoa
Kỳ với các quốc gia khác như Trung Hoa và Nhật Bản, cho dù có sự khác biệt
trong chánh sách kinh tế của Hoa Kỳ.
Chắc chắn, những vấn đề nầy không phải không thể vượt qua, và
những nỗ lực của Hoa Kỳ trong tương lai trên các mặt khác nhau của chánh sách
Mekong, kể cả chiến lược, tuyên bố, và tài nguyên, có thể giúp đối phó với
chúng từ từ. Tuy thế, với qui mô của
những thách thức đối với chánh sách của Hoa Kỳ trong vùng Mekong, cũng như
những thực thể đang xảy ra trong khu vực, vẫn còn rất nhiều việc phải làm trong
việc truy tìm một sự hợp tác mạnh mẽ giữa Hoa Kỳ và các quốc gia Mekong trong
năm 2019 và về sau.
Prashanth Parameswaran – Bình Yên Đông lược dịch
No comments:
Post a Comment