CAMBODIA: PHÁT TRIỂN ĐE DỌA NƠI ẨN NÁU CUỐI CỦNG CỦA ĐỘNG VẬT HOANG DÃ ĐƯỢC GIẢI CỨU KHỎI BUÔN BÁN TRÁI PHÉP (BÌNH LUẬN)

(Cambodia: Development threatens a last refuge of wildlife rescued from illegal trade (commentary))

Greg McCann – Bình Yên Đông lược dịch

Mongabay – 20 May 2022

· Rừng rộng 2.300 hectares, khi thú được giải cứu khỏi việc buôn bán trái phép ở Cambodia được phục hồi và thả ra, đang có nguy cơ bị khai quang qua một kế hoạch mới của chánh phủ.

· Chi tiết của cái có thể thay thế khu rừng rộng 2.300 hectares nầy, khoảng 1 tiếng đồng hồ từ thủ đô Phnom Penh, thì không rõ, nhưng trung tâm phục hồi đời sống hoang dã kế cận đang thỉnh cầu chánh quyền tái xét kế hoạch và đã đề nghị một kế hoạch thay thế khả chấp.

· Nai Sambar, một chủng loại là tình trạng được IUCN cho là dễ bị tuyệt chủng, cũng đã được chụp ảnh với con số gây ấn tượng ở trong rừng.

· Bài viết nầy là một nhận định. Quan điểm được trình bày là của tác giả, không nhất thiết của Mongabay.

Từ trên 20 năm nay, Trung tâm Giải cứu Động vật Hoang dã Phnom Tamao (Phnom Tamao Wildlife Rescue Center (PTWRC)), điều hành bởi Cơ quan Lâm nghiệp Cambodia và được hỗ trợ bởi các NGOs quốc tế Wildlife Alliance (Đồng minh Động vật Hoang dã) và Free the Bears (Phóng thích Gấu) (được Asia Sentinel từng trình trong năm 2018) đã được dùng như một nơi duy nhất ở Cambodia để nhận tất cả các loại động vật hoang dã tịch thu từ những người săn trộm và buôn bán động vật hoang dã trái phép.

Ở PTWRC, thú hoang được săn sóc và phục hồi, và nếu thích hợp, được trả về nơi hoang dã khi những vết thương của chúng lành lặn. Đây là nơi một con voi mất 1 chân vì một cái bẫy thơ thẩn chung quanh một chân giả, và là nơi nai Eld và sambar, mễn, rái cá, cầy mực, vượn, và mỏ sừng thường được thả trở lại rừng ở chung quanh trung tâm, hay vào rừng của đến đài Angkor Wat nổi tiếng, và vào rừng mưa khổng lồ ở núi Cardamom.

Nhưng một phúc trình gần đây cho biết điều đáng ngại rằng vị trí phóng thích – 2.300 hectares rừng ở chung quanh trung tâm giải cứu thật sự - có nguy cơ bị khai quang qua một kế hoạch trao đổi đất.

Đời sống hoang dã trong rừng bị đe dọa như con nai sambar có mang nầy thường được ghi nhận bởi các máy chụp ảnh: sambar có thể là chủng loại dễ tổn thương lớn nhất ở Cambodia. [Ảnh: Phnom Tamao Rescue Center]

Chi tiết của cái, một cách chính xác, sẽ thay thế khu rừng rộng 2.300 hectares nầy, rất sinh động với chim, nai sambar, và nhiều chủng loại khác, chỉ 1 tiếng đồng hồ ở ngoài thủ đô Phnom Penh, thì không rõ. Nhưng giám đốc Nick Marx của Wildlife Alliance hiểu rằng việc phát triển đó không tránh được trong mit65 Cambodia hiện đại – nhất là trong một vùng rất gần với thành phố - đã đề nghị một tầm nhìn phát triển thay thế không liên quan đến chung cư, bãi đậu xả và cao ốc được dự trù.

“Chúng ta nên khuyến khích phát triển nếu nó được thực hiện một cách thân thiện với sinh thái,” ông giải thích. “Tạo nên khu nghỉ mát sinh thái kiểu safari với các nhà nghỉ được quản lý một cách chuyên nghiệp, các hồ, những trò chơi lái xe ngày và đêm, những nơi ngắm chim chóc, các tour đi rừng, tất cả được thực hiện bởi các hướng dẫn viên chuyên nghiệp được huấn luyện kỹ càng, sẽ là một lợi ích lớn lao cho công dân của Cambodia và du khác ngoại quốc, và là một tặng phẩm cho chánh phủ Cambodia.

Nai sambar, một chủng loại mà tình trạng được IUCN thay đổi đáng báo dộng gần đây đến Dễ tổn thương, vủa được chụp ảnh với con số hây ấn tượng bằng các máy ảnh từ xa trong khu rừng bị đe dọa nầy, và mọi thứ từ cò đến linh trưởng đến trăn gọi nơi nầy là nhà – một ốc đảo đáng kể và không được bảo vệ bao quanh bởi một quốc gia với nền kinh tế đang tăng trưởng ở mức choáng váng, với việc mở rộng phát triển nay đang lan vào những hơi hoang dã cuối cùng.

Bản đồ của rừng ở gần Phnom Penh sẽ được phát triển, gồm có 500 hectares (xanh lá cây) ở bên phải trên cùng. Trung tâm phục hồi động vật hoang dã ở bên dưới phía trái và rừng ở chung quanh được nói là an toàn vào lúc nầy.

Nhưng khu rừng tương đối không ai biết đáng để dành cho động vật hoang dã và cho người dân Cambodia, như Marx giải thích: “Thật vậy, chúng ta xem đây như một lợi ích cho môi trường và cho việc bảo tồn ở Cambodia. Nó sẽ mang lợi ích cho công dân Cambodia, nhất là những người từ Phnom Penh không có nơi thiên nhiên khác để đi thăm trong nhiều, nhiều km và cho du khách ngoại quốc nữa. Nó sẽ là một di sản lâu dài cho Cơ quan Lâm nghiệp, cho chánh phủ Cambodia và cho Thủ tướng, chứng tỏ ý muốn của Cambodia để bảo tồn một cách khả chấp đời sống hoang dã và tài nguyên thiên nhiên của quốc gia, và nó sẽ là một thí dụ sẽ kéo dài để được chứng kiến bởi những thế hệ trong tương lai. Hò hình thành việc phát triển sinh thái không chỉ mang công trạng cho chánh phủ hiện nay mà còn nâng cao thu nhập khả chấp, có lẽ không phải là những số tiền lớn ngay lập tức mà đất từ việc phá rừng sẽ sinh ra, nhưng là thu nhập khả chấp trong một thời gian lâu hơn.”

Sự chọn lựa vị trí của trung tâm giải cứu ở Phnom Tamao (‘phnom’ có nghĩa ‘núi’ trong tiếng Khmer), là một sự chọn lựa tuyệt hảo, vì đời sống hoang dã được giải cứu cảm thấy gần nhà trong nơi cư trú nầy – ngay cả các chủng loại từ phía đông sông Mekong, chẳng hạn như voọc có nguy cơ tuyệt chủng – được mang đến để săn sóc và phục hồi. Một số chủng loại trốn thoát cơ sở phục hồi của chúng và sống hạnh phúc trong khu rừng tươi tốt rộng 2.300 hectares ở chung quanh nay bị đe dọa khai quang – một chúc thư đối với sự nhìn thấy xa vĩ đại trong việc chọn Phnom Tamao làm trung tâm giải cứu.

Động vật hoang dã được giải cứu được mang đến trung tâm có vẻ cảm thấy gần nhà trong nơi cư trú nầy – ngay khi chúng là những chủng loại từ phía dông của sông Mekong, chẳng hạn như những con voọc có nguy cơ tuyệt chủng nầy.

[Ảnh: Phnom Tamao Rescue Center]

Được thăm viếng PTWRC một vài lần, tôi luôn luôn cảm thấy bị quyến rũ bởi tiếng kêu ỡ khắp nơi của những con vượn (đầu và má vàng, và nhiều chủng loại bản xứ khác) trên tiếng gầm thỉnh thoảng của một con cọp và mùi thoáng qua và tiếng kêu của voi. PTWRC rất nhiều hơn “sở thú” – là thứ mà Cambodia cần và đã có trong PTWRC, với tiêu chuẩn cao nhất – nó cũng là nơi các quốc gia láng giếng nư Lào, Việt Nam, và Thái Lan không có để so sánh, và đây là tất cả cảm ơn đối với sự nhìn thấy xa của chánh phủ Cambodia, Wildlife Alliance và Free the Bears.

Nếu khu rừng tự nhiện rộng 2.300 hectares ở chung quanh PTWRC được khai quang để làm đồn điền hay khu mua sắm hay bất cứ thứ gì mà các nhà phát triển đang có trong đầu, một mảng càng ngày càng hiếm và quan trọng của nơi cư trú rừng cung cấp mạch sống cho thú hiếm đã may mắn thoát khỏi nanh vuốt của việc buôn bán động vật hoang dã sẽ bốc hơi mãi mãi, và cà người Cambodia và di sản thiên nhiên sẽ bị cạn kiệt mãi mãi.

Điều nầy không cần xảy ra. Rừng vẫn còn. Chánh phủ Cambodia đã cho thấy ý muốn trong quá khứ. Hãy để nó chiếu sáng một lần nữa bây giờ.