(Gravest threat to
Mekong delta today is sediment starvation not rising seas)
WWF – Bình Yên Đông lược dịch
World Wide Fund for Nature – 10 December 2019
Đập thủy điện và khai thác cát góp phần nhấn chìm và thu hẹp
Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL). [Ảnh: Adam Oswell/WWF]
Nghiên cứu mới cho thấy rằng tính dễ
thương tổn của ĐBSCL đối với lũ lụt, nước mặn xâm nhập và sạt lở càng ngày càng
tăng là vì không đủ phù sa trong nước sông chứ không phải vì nước biển dâng do
thay đổi khí hậu.
Được công bố trong tạp chí Phúc trình Khoa học Tự nhiên
(Nature Scientific Reports), kết quả của Dự án Lên Xuống (Rise and Fall
Project) của Đại học Utrecht ghi rõ: mối đe dọa ngày càng tăng đối với ĐBSCL –
và cộng đồng, thành phố, ruộng lúa và đa dạng sinh học dựa vào nó – vì triều
cường và nước mặn xâm nhập là do sự mất mát phù sa trong sông bởi các đập ở
thượng lưu và việc khai thác cát ở ĐBSCL.
Triều cường ở ĐBSCL có những hậu quả quan trọng đối với ngập
lụt ở các thành phố đang sụt lún và tính dễ bị tổn thương và sạt lở bờ
sông. Trong khi nước biển dâng và thay
đổi khí hậu được chú ý nhiều nhất trong liên hệ với ĐBSCL đang chìm xuống và
thu hẹp, nghiên cứu cho thấy trong 20 năm qua, nó chỉ đóng góp có 5%.
Thủ phạm chánh là sự can thiệp trực tiếp của con người qua
việc khai thác cát và các đập thủy điện.
Các phân tích cho thấy đáy sông đang chìm xuống khoảng
200-300 mm mỗi năm vì khai thác cát và các đập ở thượng lưu. Trong khi đó, mặt đất đang lún xuống khoảng
20-30 mm mỗi năm vì khai thác nước ngầm quá mức và mực nước biển dâng khoảng 3
mm mỗi năm do thay đổi khí hậu.
Sepehr Eslami, tác giả của bài viết, nói: “Nước biển dâng
không thể giải thích các chiều hướng quan sát được. Trong khi thay đổi khí hậu tạo nên những nguy
hiểm tự nhiên lớn lao, hoạt động của con người gây nên những ảnh hưởng ngắn hạn
vượt quá ảnh hưởng của thay đổi khí hậu hiện nay. Các nghiên cứu trước đây nhấn mạnh rằng các
đập thủy điện ở thượng lưu ảnh hưởng đến chế độ dòng chảy, phù sa và chất dinh
dưỡng, sự ổn định của đáy và bờ sông, sản lượng cá, đa dạng sinh học và sinh
học của lưu vực. Nghiên cứu gần đây cho
thấy rằng biên độ triều và sự xâm nhập của nước mặn vào ĐBSCL cũng gia tăng ở
mức đáng lo ngại.”
Trong khi biên độ triều ngoài biển gia tăng khoảng 1,2-2 mm
mỗi năm do mực nước biển dâng, biên độ triều bên trong ĐBSCL đang tăng ở mức 2
cm mỗi năm. Độ mặn trong một số lòng
lạch đã tăng gấp đối trong 15 năm qua.
Nghiên cứu cho thấy rằng xói lở bờ sông là động lực chánh, kết quả của
hiện tượng thiếu phù sa chảy ra biển.
Marc Goichot, Phụ trách Nước ngọt ở Mekong của WWF, nói:
“ĐBSCL đang chìm xuống và thu hẹp vì các quốc gia không đánh giá vai trò hết
sức quan trọng của việc bổ sung phù sa tự nhiên trong các quyết định về thủy
điện và khai thác cát. Chúng tôi đang
cộng tác với các đối tác về một sáng kiến Phục hồi Châu thổ Á Châu (Resilient
Asian Deltas) đầy tham vọng, nhằm mục đích gây động năng chánh trị và đầu tư
tài chánh để xây dựng thiên nhiên – kể cả việc bảo đảm phù sa chảy đầy đủ về
châu thổ để ngăn chận chúng chìm xuống hay thu hẹp.”
Trong khi thay đổi khí hậu có thể gây nguy hiểm lớn lao trong
những thập niên sắp tới, rất khó để hành động – đặc biệt là các hoạt động phối
hợp liên quan đến cộng đồng, công ty và giới thẩm quyền – vì nó quá lớn để đối
phó.
Nhưng nghiên cứu nầy cho thấy rằng các hành động tập thể ở
địa phương và khu vực để bảo đảm đầy đủ phù sa chảy trong sông có thể có ảnh
hưởng to lớn đến sự hồi phục của châu thổ - để có thể đối phó với những đe dọa
hiện nay và thích ứng tốt hơn với ảnh hưởng sắp tới của thay đổi khí hậu.
.
No comments:
Post a Comment