Ngọc Lễ
Sesan 2 trên một nhánh sông đổ vào sông Mekong, ở Campuchia
Đập thủy điện Hạ
Sesan 2 trên một chi lưu quan trọng của sông Mekong đã được Thủ tướng Campuchia
Hun Sen khánh thành hôm 26/9 bất chấp những quan ngại của các tổ chức bảo vệ
môi trường. Đây là đập thủy điện lớn nhất của Campuchia và cũng gây nhiều tranh
cãi nhất.
Một nhà khoa học
của Việt Nam nói rằng thêm một đập thủy điện mới trên sông Mekong cũng “không
tác động gì nhiều” đến vùng Đồng bằng sông Cửu Long của Việt Nam, nhờ Việt Nam
lâu nay đã tìm cách ứng phó với tác động tiêu cực của các đập trên thượng nguồn.
Tua bin đầu tiên
của đập thủy điện có công suất 400 megawatt, trị giá 800 triệu đô la này dự kiến
sẽ bắt đầu phát điện trước cuối tháng 11 năm 2017, và toàn bộ đập sẽ đi vào hoạt
động đầy đủ vào năm 2018.
Đây là một dự án
liên kết giữa các tập đoàn năng lượng Hydrolancang của Trung Quốc, EVN của Việt
Nam và Royal Group của Campuchia. Dự kiến các nhà đầu tư sẽ được quyền khai
thác dự án trong 40 năm trước khi chuyển giao lại cho chính phủ Campuchia.
Trong bài diễn
văn khánh thành kéo dài một tiếng đồng hồ, Thủ tướng Hun Sen nói dự án này sẽ
giúp làm giảm giá thành sản xuất điện ở Campuchia, đồng thời giúp nước ông tiến
đến mục tiêu, là đưa tất cả các thôn làng hòa vào lưới điện quốc gia trước năm
2022.
“Không có sự phát
triển nào mà không gây tác động đến môi trường,” ông Hun Sen được tờ Phnom Penh
Post dẫn lời nói. “Chỉ là tác động nhiều hay ít mà thôi.”
Ông Hun Sen chỉ
trích những người mà ông gọi là “bảo vệ môi trường cực đoan” và chỉ ra nhu cầu
năng lượng bùng nổ của Campuchia – nơi có giá điện đắt nhất trong khu vực hiện
nay.
Ông nói:
“Mother Nature (một
tổ chức hoạt động môi trường vừa bị giải thể ở Campuchia) việc gì cũng kiếm
chuyện. Nếu anh cứ như vậy thì làm sao chúng ta có thể phát triển? Khai thác
than và dầu hôi thì họ nói gây khói mù, và còn sản xuất điện thì họ nói ảnh hưởng
đến môi trường.”
Nhà lãnh đạo
Campuchia cũng bác bỏ việc đập thủy điện mới sẽ ảnh hưởng đến sản lượng đánh bắt
cá, và nói ông “ngạc nhiên” khi có người khuyên ông nên từ bỏ đập Hạ Sesan 2 để
bảo vệ nguồn lợi thủy sản.
“Tôm cá ở
Campuchia có thể leo cây và leo núi,” ông châm biếm. “Cá ở nước tôi sống ở Biển
Hồ và sông Mekong. Chúng không sống ở sông Sesan.”
“Sau khi xây xong
đập thủy điện, chỉ cần thả thêm cá xuống sông là được,” ông nói thêm.
Ông Ian Baird, một
nhà nghiên cứu về nguồn lợi thủy sản sông Mekong tại Đại học Wisconsin, nói rằng
sự sinh trưởng của các loài cá phụ thuộc vào khả năng di cư của chúng để sinh sản.
Ông cho rằng đập thủy điện mới sẽ có tác động tiêu cực đến Việt Nam, vốn lệ thuộc
vào chu kỳ lũ hàng năm để đưa phù sa về bồi đắp cho đồng bằng sông Cửu Long.
Con đập này cũng sẽ chặn đứng đường di cư của các loài cá.
Do đó các nhà
sinh thái và các chuyên gia về nguồn nước quan ngại rằng đối với đập thủy điện
Hạ Sesan 2 thì “hại nhiều hơn lợi”.
“Tác động trực tiếp
của từng dự án thì nhỏ, nhưng gộp chung lại thì chúng sẽ thay đổi dòng chảy và
dòng phù sa trên sông Mekong,” ông Jamie Pittock, một nhà sinh thái nước ngọt tại
Đại học Quốc gia Úc được Phnom Penh Post dẫn lời nói.
Một cuộc nghiên cứu
của Ủy hội sông Mekong hồi năm ngoái chỉ ra rằng thiệt hại kinh tế ước tính của
11 dự án đập đang được đề xuất ở hạ lưu sông Mekong đối với Campuchia sẽ lên tới
450 triệu đô la mỗi năm, và sản lượng đánh bắt cá của nước này sẽ giảm xuống,
còn có phân nửa.
Một báo cáo hồi
tháng Sáu của viện nghiên cứu chiến lược Stimson ở thủ đô Washington của Hoa Kỳ,
cho biết chỉ tính riêng đập Hạ Sesan cũng đã giảm 9,3% lượng tôm cá di cư ở
vùng đồng bằng sông Mekong.
Các dự án thủy điện,
phần lớn do Trung Quốc đầu tư, đang mọc lên trên khắcp dòng chính và phụ lưu của
sông Mekong. Riêng Campuchia đang cân nhắc thêm hai dự án nữa đều có quy mô lớn
hơn rất nhiều so với Hạ Sesan 2: dự án Stung Treng có công suất 900 megawatt và
dự án Sambor có công suất 2.600 megawatt – đều trên dòng chính của sông Mekong.
Báo cáo của Viện
Stimson cũng cho biết là hiện nay hai dự án này đã được chính phủ của Thủ tướng
Hun Sen bật đèn xanh để nghiên cứu tiền khả thi. Mặc dù chúng chưa thể khởi động
trước năm 2020 nhưng chúng được dư đoán sẽ gây ra “hậu quả hết sức tai hại đối
với nguồn lợi thủy sản và bồi đắp phù sa do vị trí gần với Biển Hồ (tức Tonle
Sap) và Đồng bằng sông Cửu Long.”
Trao đổi với VOA,
Giáo sư Võ Tòng Xuân, một nhà khoa học nhiều năm nghiên cứu về Đồng bằng sông Cửu
Long, nói rằng việc Việt Nam nhiều năm qua lên tiếng phản đối các nước trên thượng
nguồn sông Mekong đắp đập làm thủy điện “cũng như không.”
“[Ủy hội Sông
Mekong Quốc tế] họp bàn cũng nhất trí nhiều thứ nhưng mà cuối cùng khi mà người
ta trở về nước thì người ta phải lo cho lợi ích của nước người ta,” ông nói và
cho biết Việt Nam không nên mất thời gian để thuyết phục các nước thay đổi lập
trường nữa.
Thay vào đó, Giáo
sư Xuân cho rằng Việt Nam phải tìm cách ứng phó các tác động có hại mà các đập
thủy điện này gây ra, và một trong những việc đang được thực hiện là tích trữ
nước ngọt từ mùa mưa để dành cho việc tưới tiêu vào mùa khô để đối phó với tình
trạng lượng nước đổ xuống từ thượng nguồn sẽ ít đi.
Riêng về lượng thủy
sản suy giảm, Giáo sư Xuân nói việc này không ảnh hưởng gì nhiều vì Việt Nam hiện
nay “nuôi trồng là chủ yếu”, chứ đánh bắt từ các ngư trường thiên nhiên không
còn bao nhiêu.
Source:
No comments:
Post a Comment