THẤY ĐỂ TIN: KHẢO SÁT QUỐC TẾ SÔNG LANCANG

(Seeing is believing: International survey of Lancang River)

Xu Xiaoxuan Bình Yên Đông lược dịch

China.org.cn, - July 19, 2024

 

Một nhánh của sông Lancang, tỉnh Qinghai (Thanh Hải) [Ảnh: Xu Xiaoxuan]

 

“Khảo sát hỗn hợp về nguồn của sông Lancang nầy nhằm mục đích giúp cho 5 quốc gia Mekong hiểu rõ hơn những nỗ lực phát triển và bảo tồn sinh thái mà Trung Hoa đã thực hiện dọc theo sông.  Sau hết, thấy để tin,” Cheng Dongheng, giám đốc Tin tức và Huấn luyên của Trung tâm Hợp tác Nguồn Nước Lancang-Mekong ghi nhận, trong khảo sát hỗn hợp của 6 quốc gia Lancang-Mekong, bắt đầu hôm Chủ Nhật ở tây bắc tỉnh Qinghai của Trung Hoa.

Sông Mekong, được gọi là sông Lancang ở Trung Hoa, là một thủy lộ vô cùng quan trọng chảy qua Trung Hoa, Myanmar, Lào, Thái Lan, Cambodia và Việt Nam.  Sáu quốc gia phát động cơ chế Hợp tác Lancang-Mekong (LMC) trong năm 2016, và Trung tâm Hợp tác Nguồn Nước Lancang-Mekong được thiết lập trong năm 2017 trong khuôn khổ nầy.

“Lưu vực sông Lancang-Mekong là một trong những vùng bị ảnh hưởng của thay đổi khí hậu nhiều nhất, và thường bị đe dọa bởi hạn hán và lũ lụt, ảnh hưởng lớn lao đến đời sống và việc phát triển kinh tế của cư dân địa phương,” Cheng nói với China.org.cn trong một cuộc phỏng vấn dành riêng.  “Do đó, hợp tác kiểm soát lũ lụt và hạn hán tổng thể trên khắp toàn thể lưu vực vô cùng quan trọng.”

Tuy nhiên, một số hiểu lầm vẫn kéo dài trong các quốc gia Mekong, bị ảnh hưởng bởi một số đám luận truyền thông phương Tây liên quan đến các hoạt động của Trung Hoa dọc theo sông Lancang.  Môt số phúc trình nói rằng các đập do Trung Hoa xây ảnh hưởng đến thủy vận và phẩm chất nước, và gây ra hạn hán.  Thí dụ, diễn đàn Theo dõi Đập Mekong do cơ quan nghiên cứu Trung tâm Stimson của Hoa Kỳ cầm đầu công bố dữ kiện thủy học không chính xác liên quan đến lưu vực Mekong, tạo nên sự hiểu lầm “chiến tranh đàm luận nước.”  Trong thực tế, các trạm thủy điện hoạt dộng trên sông Lancang không tiêu thụ nước, thay vào đó kiểm soát 1 cách khoa học lượng chảy tràn của sông.  Cheng giải thích rằng những trạm thủy điện nầy trữ nứơc trong mùa mưa và rồi gia tăng lưu lượng trong mùa khô.  Việc kiểm soát nầy nâng cao mực nước sông Mekong trong mùa khô và làm giảm áp lực kiểm soát lũ lụt trong mùa mưa, vì thế cải thiện cuộc sống của người dân trong khu vực.  “Thí dụ, trong điều kiện tự nhiên, dòng nước ở hạ lưu trong mùa khô có thể thấp đến 300-400 m³/sec, nhưng với sự kiểm soát của những cơ sở nước, dòng chảy có thể đạt đến 1.500 ^m3/sec,” Cheng nói.

Hợp tác nguồn nước Lancang-Mekong đạ tạo nên những kết quả đáng kể ngoài việc kiểm soát lũ lụt và hạn hán.  Từ năm 2017, chánh phủ Trung Hoa đã giúp thực hiện trên 50 dự án cuộc sống kiểu mẫu cho các quốc gia Mekong, bao gồm cung cấp nước an toàn ở nông thôn, quản lý tổng thể lưu vực nhỏ, theo dõi an toàn đập và huấn luyên nhân viên.

Những sự án nầy đã chuyển giao những lợi ích trong thấy đến cư dân.  Thí dụ, Dự án Suối Ngọt Lancang-Mekong, được tài trợ bởi chánh phủ Trung Hoa, đã xây trên 60 vị trí cung cấp nước nông thôn kiểu mẫu trong các quốc gia Mekong, bảo đảm nước uống an toàn cho trên 10.000 người địa phương.  Dự án nầy được kèm trong danh sách những chuyển giao hợp tác trong Diễn đán Hợp tác Quốc tế Vành đai và Con đường năm 2023.

Hợp tác thủy điện Lancang-Mekong cũng nâng cao phúc lợi của người dân, ”Việc phát triển kinh tế và xã hội của các quốc gia Lancng-Mekong đòi hỏi năng lượng lớn lao.  Các quốc gia chẳng hạn như Lào, Myanmar và Cambodia đối mặt với tình trạng thiếu năng lượng đến phạm vi nào đó,” Cheng nói, thêm rằng việc phát triển thủy điện có thể làm giảm lớn lao những thiếu hụt nầy.

Cheng nhấn mạnh đến tầm quan trọng của sự cân bằng việc phát triển nguồn nước với việc bảo tồn sinh thái.  Qinghai là nơi cư trú của vùng Sanjiangyuan, là nguồn của sông Yangtze, Yellow và Lancang.  Từ khi Công viên Quốc gia Sanjiangyuan được thiết lập trong năm 2021, 195.000 mu (13.000 hectares) đồng cỏ bị suy thoái đã được phục hồi, và 110.000 mu đã được kiểm soát sa mạc hóa.  Dân số hươu Tibetan đã gia tăng từ dưới 20.000 đến trên 70.000.

Ngoài ra, sáu quốc gia Lancang-Mekong đang cùng nâng cao Diễn đán Chia sẻ Tin tức Hợp tác Nguồn Nước Lancang-Mekong.  Từ năm 2002, Bộ Thủy lợi Trung Hoa đã thường xuyên cung cấp cho Văn phòng MRC dữ kiện thủy học của sông Lancang-Mekong trong mùa mưa.  Từ tháng 11 năm 2020, nó cũng cung cấp tin tức thủy học quanh năm.

Lượng định về việc thực hiện kế hoạch hành động 5 năm về hợp tác nguồn nước Lancang-Mekong (2018-2022) được công bố hồi năm ngoái, được 6 quốc gia Lancang-Mekong ca ngợi cao.  Những quốc gia nầy đồng ý cộng tác và lợi ích hỗ tương, cởi mở và bao gồm, và phát triển cân bằng và bảo tồn có tầm quan trọng lớn.

Nhìn đến trước, hợp tác nguồn nước trong vùng Lancang-Mekong sẽ tiếp tục trong khuôn khổ của kế hoạch hành dộng 5 năm (2023-2027), chu trọng đến việc bảo vệ nguồn nước và phát triển xanh, đáp ứng thay đổi khí hậu, phát triển hạ tầng cơ sở nước, cung cấp nước nông thôn và cải thiện cuộc sống, an ninh năng lượng, và chia sẻ tin tức xuyên biên giới sông.  “Hợp tác nguồn nước Lancang-Mekong là một nỗ lực thắng-thằng, và mỗi quốc gia đóng một vai trò không thể thiếu,” Cheng kết luận.