Châu Trần
28/12/2018
MKR-( nikkei – 09/05/2018 ) Hàng chục
dự án thủy điện đe dọa ngành nông nghiệp và đánh bắt thủy sản ở Đông Nam Á. Bởi
YUKAKO ONO, phóng viên báo Nikkei, Nhật bản.
Cuộc sống người dân khu vực ven
sông Mekong
Sam In, một nông dân trồng lúa 48 tuổi
ở tỉnh Stung Treng, phía đông bắc Campuchia, không bao giờ biết rằng người dân
phải trả tiền nước cho đến khi anh ta bị buộc phải rời khỏi nhà của mình trên bờ
sông Mê Kông hai năm trước.
Cùng với hàng trăm hộ gia đình khác,
Sam In và gia đình 10 thành viên của anh đã được di dời để mở đường cho việc
phát triển đập khiến toàn bộ ngôi làng của anh, Sre Sronok, chìm dưới nước.
Bây giờ họ sống trong một ngôi làng mới
được tạo ra, nơi những ngôi nhà được chính phủ tài trợ với những mái nhà màu
xanh giống hệt nhau được cất ngay ngắn trên một khu đất rộng rãi, nhiều bụi.
Thay vì một dòng sông, có một con đường quốc gia chạy dọc theo ngôi làng.
"Chi phí sinh hoạt của chúng tôi
đã tăng mạnh," Sam In, cũng là phó trưởng thôn cho biết. "Chúng tôi
đã phải mua nước mà chúng tôi trước đây dùng để trồng lúa, uống, nấu ăn và tắm.
Tất cả đều được sông cung cấp miễn phí."
Chính phủ đã cung cấp cho gia đình
anh 2 ha đất để trồng lúa. Nhưng không có hệ thống tưới tiêu phù hợp hoặc thiết
bị canh tác đàng hoàng để cày xới đất, được chính phủ hứa hẹn khi họ đồng ý di
dời. Năng suất trồng lúa chưa bằng một nửa so với những cánh đồng trong ngôi
làng cũ của họ.
Ảnh 1: Sam In và gia đình anh nằm
trong số dân làng bị di dời bởi đập Lower Sesan 2. (Ảnh của Ken Kobayashi)
Những cánh đồng cũ đó, cách nơi này
khoảng 20km, đã bị nhấn chìm vào nước hồi tháng 9 năm 2017 khi nước lũ từ đập
Lower Sesan 2 được đóng cửa để tạo ra một hồ chứa nước rộng 33.000 ha.
Con đập trị giá 816 triệu USD, nằm
cách sông Mê Kông chỉ 25km, dự kiến sẽ tạo ra 400 megawatt điện khi đi vào hoạt
động vào cuối năm nay, sẽ trở thành con đập lớn nhất ở Campuchia.
Người dân của làng Sre Sronok, trong
đó có Sam In, đã phản đối kế hoạch này từ khi nó được phổ biến vào khoảng 10
năm trước. Chính phủ giải thích rằng điện được tạo ra từ các con đập sẽ có lợi
cho cả nước.
"Họ nói rằng các nước như Lào
cũng đang tạo ra điện sử dụng từ tài nguyên nước sông Mê Kông và đất nước chúng
tôi cần xây dựng các đập để ngừng mua điện và giảm chi phí điện", Sam In
nói.
"Nhưng tôi nghĩ điện sẽ có lợi
cho người dân thành phố hơn, chứ không phải cho chúng tôi, trừ khi chính phủ
cho chúng tôi một khoản giảm giá đặc biệt mà họ đã từ chối thực hiện."
Con đập còn có thể có những hậu quả
không mong muốn khác.
Các rắc rối cho các nước hạ nguồn
sông Mekong
Ngoài những vấn đề mà Sam In và các
nước láng giềng đang gặp phải, việc xây dựng đập dự kiến sẽ khiến nguồn cung thủy
sản giảm mạnh, thay đổi dòng nước, giảm trầm tích dòng sông và các chất dinh dưỡng
quan trọng cung cấp cho các vụ lúa ở Việt Nam và các nước sông Mê Kông
khác.
Một nghiên cứu năm 2012 của Viện Hàn
lâm Khoa học Quốc gia Hoa Kỳ kết luận rằng con đập sẽ đe dọa hơn 50 loài cá.
Các chuyên gia và các nhóm chiến dịch
từ lâu đã lập luận rằng những lợi ích kinh tế từ việc phát điện của đập là đáng
nghi ngờ do lưu lượng nước thấp trong mùa khô kéo dài bảy tháng của khu vực.
Bất chấp những lo ngại như vậy,
Campuchia vẫn đã đẩy mạnh kế hoạch với sự hậu thuẫn của một công ty điện lực
nhà nước lớn của Trung Quốc, bắt đầu từ năm 2012.
Công ty năng lượng quốc tế
Hydrolancang của Trung Quốc, một công ty con của Tập đoàn Huaneng, là nhà đầu
tư lớn nhất trong dự án, với 51% cổ phần, trong khi Tập đoàn Hoàng gia
Campuchia và một công ty con của Tập đoàn Điện lực Việt Nam kiểm soát lần lượt
39% và 10%.
Ảnh: Một biển báo đường mới chỉ vào
"con đập lớn" được thiết lập gần các cổng được bảo vệ nghiêm ngặt dẫn
đến vị trí đập được viết bằng tiếng Khmer và tiếng Trung Quốc.
Việc xây dựng đập của Trung Quốc đã
gây tranh cãi, cả các nước thượng nguồn của dòng sông và ngày càng tăng ở Đông
Nam Á, về đang thay đổi đáng kể sinh kế của 60 triệu người sống trong khu vực sống
phụ thuộc vào sông Mê Kông, nguồn nước, giao thông và thủy lợi.
Sự kiểm soát của nguồn nước đối với
thượng nguồn nước là mối quan tâm thường xuyên và đặc biệt đối với các quốc gia
xa hơn về phía nam.
Một số chuyên gia so sánh rủi ro an
ninh nguồn nước của các quốc gia hạ lưu sông Mê Kông – trong đó có rủi ro đối với
nguồn cung cấp thực phẩm và hoạt động thương mại của họ - giống như việc tự xây
dựng các đảo nhận tạo đang gây tranh cãi của Trung Quốc ở Biển Đông.
Ảnh: Một ngư dân ở Lào cố gắng làm sạch
các mảnh vụn từ bẫy cá tre truyền thống. Nhiều người Lào phụ thuộc vào sông Mê
Kông về lương thực và sinh kế của họ. (Ảnh của Thomas Cristofoletti / Ruom)
"Những gì đập Trung Quốc đã làm
bằng cách làm tổn hại sông Mê Kông và không quan tâm đối với các nước hạ nguồn
là tương tự và hoạt động giống như việc xây dựng và trang bị vũ khí cho các đảo
nhân tạo đang diễn ra ở Biển Đông", Thitinan Pongsudhirak, giám đốc Viện
An ninh và Nghiên cứu Quốc tế tại Đại học Chulalongkorn của Thái Lan cho biết.
"Cách tiếp cận của Bắc Kinh đơn
giản như đang gây tranh cãi, làm cho tất cả mọi người thấy: Xây dựng trước, nói
chuyện sau."
Lợi ích các nước bị ảnh hưởng
Con sông Mê Kông dài 4.800 km bắt đầu
từ cao nguyên Tây Tạng ở Trung Quốc và chạy qua tỉnh Vân Nam vào Đông Nam Á
--Myanmar, Lào, Thái Lan và Campuchia - sau đó chảy vào Việt Nam, nơi nó chảy
ra Biển Đông.
Đây là con sông dài thứ 12 trên trái
đất và tự hào có nhiều loài cá đa dạng nhất trên thế giới, chỉ đứng sau sông
Amazon.
Nguồn nước của sông Mê Kông chạy tự
do hơn hầu hết các con sông lớn của thế giới, vì việc xây dựng đập và các dự án
khác đã bị phá hủy bởi các cuộc chiến ở Việt Nam và Campuchia, theo Courtney
Weatherby, một nhà phân tích tại Trung tâm cố vấn Think Tank của Hoa Kỳ.
Mặc dù Thái Lan và Việt Nam đã xây dựng
nhiều đập dọc theo các phần của dòng sông, nhưng nhu cầu phối hợp khu vực trở
nên rõ ràng khi Trung Quốc bắt đầu ngăn chặn thượng nguồn sông Mê Kông vào những
năm 1990 mà không cần tham khảo ý kiến với các nước hạ nguồn.
Nền kinh tế của tất cả các nước sông
Mê Kông dựa vào sông, nhưng theo những cách riêng biệt. Trung Quốc và Lào chủ yếu
xem sông Mê Kông là nguồn năng lượng sản xuất điện.
Campuchia - và nhiều người dân địa
phương ở Lào và Thái Lan - phụ thuộc vào nghề đánh bắt cá hoang dã ở sông Mê
Kông để cung cấp protein, sản xuất lương thực và mưu sinh của họ.
20 triệu người sống ở đồng bằng sông
Cửu Long phụ thuộc vào sự lắng đọng tự nhiên của trầm tích và các chất dinh dưỡng
từ dòng chảy của dòng sông cho cây lúa và nghề đánh bắt thủy sản của họ.
Với rất nhiều lợi ích chồng chéo, các
quốc gia Mê Kông cần chia sẻ thông tin tốt hơn và "quản lý chính trị về
các lợi ích trao đổi không thể tránh khỏi giữa các quốc gia", Weatherby
nói.
Sự phối hợp như vậy ngày càng phức tạp
hơn khi Trung Quốc đang tài trợ xây dựng đập ở các nước lưu vực thấp và kém
phát triển như Campuchia và Lào.
Trong số 11 con đập được lên kế hoạch
trên dòng chính hạ nguồn sông Mê Kông, có sáu đập được Trung Quốc hậu thuẫn,
theo tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại Hoa Kỳ International Rivers. 30 đập
khác được lên kế hoạch xây dựng trên các nhánh sông.
Nhật bản và các nước phương tây
ngăn cản xây đập thủy điện
Tuy nhiên, khi Trung Quốc đang thúc đẩy
tiến trình, các nhà đầu tư khác - bao gồm các nước phương Tây và Nhật Bản -
đang cố gắng ngăn cản sự phát triển các đập sông Mê Kông.
Chẳng hạn, Ngân hàng Phát triển Châu
Á do Nhật Bản đứng đầu đã tạm dừng tài trợ cho các dự án thủy điện trên dòng
chính sông Mê Kông vì "những tác động tiêu cực tiềm tàng của các dự án thủy
điện chính là đáng kể", Andrew Jeffries, giám đốc bộ phận năng lượng của bộ
phận Đông Nam Á của tổ chức này nói. .
Nhật Bản đã cam kết hỗ trợ cơ sở hạ tầng
6 tỷ đô la khác cho các quốc gia Mê Kông vào năm 2015 trong nỗ lực tăng cường ảnh
hưởng trong khu vực, nhưng điều đó sẽ hết hạn trong năm nay.
Các quan chức Trung Quốc đã đóng
khung hoạt động của họ là khuyến khích các nước khác rút ra được các lợi ích từ
dòng sông.
Ảnh: Những con chim tụ tập trên một
bãi cát ở sông Mê Kông bị lộ ra bởi mực nước thấp bất thường gần Chiang Rai. (Ảnh
của Takaki Kashiwabara)
Ảnh: Đập Sesan 2 sẽ là đập lớn nhất ở
Campuchia khi nó bắt đầu hoạt động đầy đủ vào cuối năm nay. (Ảnh của Thomas
Cristofoletti / Ruom)
Campuchia có được lợi ích gì
"Campuchia có được lợi ích gì từ
các đập thượng nguồn hay không? Không có gì", Li Hong, đại diện thường trực
của Trung Quốc tại Ủy ban Kinh tế và Xã hội Liên Hợp Quốc ở Châu Á và Thái Bình
Dương, cho biết tại một hội nghị về sông Mê Kông được tổ chức tại Campuchia vào
tháng Tư.
"Nhưng Campuchia có thể hưởng lợi
bằng cách phát triển các con đập trên nước mình. Tất cả chúng ta nên được hưởng
lợi từ dòng sông."
Somchit Chittapong đã miệt mài trên
sông Mê Kông trong hơn 40 năm ở tỉnh Chiang Rai phía bắc Thái Lan, nhưng vào một
ngày tháng ba năm nay, ông nhận thấy rằng mực nước thấp bất thường.
"Bạn có thể thấy đàn vịt ở đó
không?" anh hỏi, chỉ vào một bãi cát gần đó. "Chúng không bao giờ đến
đây vào thời điểm này trong năm vì hòn đảo đó thường ở dưới nước."
Somchit ra hiệu về phía một chiếc
thuyền đậu trên bờ sông mà anh ta nói là của anh trai mình, người đã chuyển chở
cao su đến Trung Quốc. Chiếc thuyền đã bị mắc kẹt trong hơn năm ngày.
Đây chỉ là một trong nhiều tàu chở
hàng hoạt động từ Chiang Rai, trung tâm xuất khẩu chính phía bắc của Thái Lan
sang Trung Quốc, bị mắc kẹt vào đầu tháng 3 do mực nước thấp bất thường gây ra
bởi ngưng dòng chảy bất thường các con đập Trung Quốc ở thượng nguồn.
Các doanh nghiệp trong nước đã kêu gọi
Trung Quốc chia sẻ lịch trình xả nước từ các con đập.
Trung Quốc đồng ý công bố thông tin
hàng ngày từ các tháng mùa mưa từ tháng 6 đến tháng 10, nhưng không phải trong
các giai đoạn còn lại của năm. Phía Trung Quốc gọi thông tin đập là "vấn đề
nội bộ".
"Trung Quốc thật điên rồ",
Pakaimas Vierra, phó chủ tịch phòng thương mại của tỉnh Chiang Rai nói. "Họ
không cung cấp trước các thông tin cho chúng tôi vì vậy chúng tôi không thể lập
kế hoạch kinh doanh. Hàng tồn kho đang chồng chất."
Pakaimas cho biết có hàng chục tàu
thuyền chở đầy hàng hóa cho Trung Quốc cập cảng dọc theo bờ sông giữa Myanmar
và Lào vào giữa tháng 3 mà không thể đi xa hơn vì vùng nước nơi này nông.
Một nhà xuất khẩu ước tính khoảng 60
chiếc thuyền đã bị mắc cạn. Các chuyên gia cho rằng, việc dư thừa nguồn cung điện
ở tỉnh Vân Nam có thể đã dẫn đến việc ngừng đột ngột dòng nước từ các đập trên
sông Lancang, thượng nguồn Mekong.
Giao thương với các quốc gia khác, đặc
biệt với Trung Quốc, là nguồn thu chính của tỉnh Chiang Rai, nằm gần Tam giác
vàng, nơi sông Mê Kông tạo thành biên giới giữa Thái Lan, Lào và Myanmar.
Các chuyên gia cho biết, tiềm năng
Trung Quốc gây thiệt hại kinh tế với việc kiểm soát dòng nước là mối lo ngại lớn
đối với các nước hạ nguồn, các chuyên gia cho biết.
"Đập nước của Trung Quốc ở thượng
nguồn sông Mê Kông từ lâu đã được coi là rủi ro địa chính trị đối với các quốc
gia ven sông vùng hạ nguồn ", Thitinan thuộc Đại học Chulalongkorn nói.
Ảnh: Trầm tích do sông Mê Kông mang lại
cho đất nông nghiệp màu mỡ.
(Ảnh của Ken Kobayashi)
Ảnh: Học sinh ở làng nổi Chnok Trou ở
Campuchia (Ảnh của Ken Kobayashi)
Hoạt động từ Trung quốc
Nhưng Bắc Kinh cũng đã thể hiện kỹ
năng ngoại giao khéo léo của mình. Trong đợt hạn hán năm 2016, họ tuyên bố sẽ
giải phóng nước từ đập thượng nguồn trong một tháng để giảm bớt khó khăn nguồn
nước, một nỗ lực nhằm giảm căng thẳng với các nước láng giềng phía nam - đặc biệt
đối với Việt Nam.
Các nước ở lưu vực hạ nguồn đã gặp
khó khăn trong việc ngăn cản Trung Quốc, nơi đã trở thành một trong những đối
tác thương mại và nhà đầu tư lớn nhất trong khu vực.
Thương mại song phương giữa Trung Quốc
và năm quốc gia ven sông đạt tổng cộng 220 tỷ đô la trong năm 2017, tăng 16% so
với năm trước, trong khi đầu tư đạt 42 tỷ đô la.
Ủy ban sông Mê Kông, một tổ chức liên
chính phủ của các quốc gia ven sông Mê Kông, không bao gồm Trung Quốc; nhiều
chuyên gia tin rằng Trung quốc không cộng tác do ủy ban đã nhận tài trợ từ nhóm
các nước phương Tây.
Bốn quốc gia thành viên - Thái Lan,
Lào, Campuchia và Việt Nam - phần lớn đã thất bại trong các cuộc đàm phán hiệu
quả về các tác động xuyên biên giới với nước láng giềng hùng mạnh nhất.
Thay vào đó, các nước đang đầu tư vào
Trung Quốc với tư cách là một nhà đầu tư - một vai trò mà Bắc Kinh rất vui khi
thực hiện. Khu vực hạ lưu sông Mê Kông đã trở thành một trọng tâm của Sáng kiến
Vành đai và Con đường do ông Tập Cận Bình, chủ tịch Trung Quốc đề xuất.
Năm 2014, Trung Quốc đã khởi xướng
Khung hợp tác sông Lancang-Mekong, hay LMC, nơi đang cung cấp một loạt các
chương trình viện trợ cho năm quốc gia ven sông.
Trong hội nghị thượng đỉnh LMC hồi
tháng 1, Thủ tướng Li Keqiang đã hứa rằng Trung Quốc sẽ cung cấp khoản vay 7 tỷ
nhân dân tệ (1,08 tỷ USD), thêm vào 10 tỷ nhân dân tệ đã hứa trước đó.
Trung quốc cũng sẽ thêm một khoản tín
dụng trị giá 5 tỷ đô la vào đầu khoản 10 tỷ đô la đã cam kết trước đây cho đầu
tư cơ sở hạ tầng trong khu vực.
Các chuyên gia cho biết Trung Quốc muốn
thể hiện sự lãnh đạo của mình đối với các nước hạ nguồn và cải thiện hình ảnh của
mình thông qua LMC, sáng kiến đa phương đầu tiên do Trung Quốc lãnh đạo ở khu vực
sông Mê Kông.
Ảnh: Sak Seam, trưởng làng Chnok
Trou, ngồi trên chiếc võng làm bằng lưới đánh cá nhỏ bất hợp pháp. (Ảnh của Ken
Kobayashi)
Ảnh: Ngôi làng nổi Chnok Trou ở
Campuchia (Ảnh của Ken Kobayashi)
Tác động tiêu cực của các đập thủy
điện
Tuy nhiên, sự nhấn mạnh vào lợi ích của
thủy điện đã đi ngược lại với những phát hiện của các nghiên cứu khác nhau nói
rằng tác động tiêu cực của các đập đã vượt xa lợi ích của việc tăng cường kết
quả đối với các nguồn cung cấp điện.
Một bài báo năm 2017 do Đại học Mae
Fah Luang của Thái Lan xuất bản đã phát hiện ra rằng nếu tất cả các dự án đập
40 kế hoạch trên dòng chính và phụ lưu của sông Mê Kông được xây dựng vào năm
2030, tác động kinh tế ròng đối với bốn quốc gia lưu vực hạ nguồn sẽ là âm 7,3
tỷ USD.
Sự mất mát từ sự sụt giảm trong đánh
bắt thủy sản lớn hơn lợi ích từ 110.000 gigawatt giờ điện được tạo ra, báo cáo
cho biết.
Tuy nhiên, "việc xây dựng các
con đập ở hạ lưu sông Mê Kông thường được tiến hành mà không có đánh giá toàn
diện về tác động đối với dòng sông và cộng đồng địa phương", Maureen
Harris, giám đốc chương trình Đông Nam Á tại International Rivers cho biết.
Một số người làm việc trên sông trở lại
quan điểm này. Ông Lê Hồng Đức, 60 tuổi, một nông dân nuôi cá ở tỉnh Đồng Tháp,
gọi xây đập trên sông để sản xuất điện là "phát triển không bền vững".
"Nếu họ xây đập, gây thiếu nước,
chúng tôi phải giảm trang trại thủy sản và chuyển sang kinh doanh ngành nghề
khác", ông Đức nói. "Điều đó không đáng để đánh đổi môi trường và nước
của các dòng sông để lấy điện."
Ảnh: Hồ Tonle Sap cung cấp hơn một nửa
tổng số cá đánh bắt của Campuchia.
(Ảnh của Ken Kobayashi)
Nhu cầu về điện là có thật, tuy
nhiên. Campuchia tuyên bố sẽ kết nối 70% hộ gia đình với mạng lưới điện vào năm
2030, tăng khoảng 50%.
Chi phí điện đắt đỏ của đất nước,
trong số cao nhất trong khu vực, đang khiến các doanh nghiệp không thể tham gia
thị trường và thiết lập các hoạt động quy mô lớn.
Lào, quốc gia nghèo nhất trong khu vực,
đã tích cực nhất trong việc phát triển các con đập trên sông Mê Kông.
Đất nước không giáp biển hy vọng sẽ
bán điện cho các nước láng giềng và trở thành "nguồn năng lượng, cục pin của
Đông Nam Á", mặc dù lợi ích cho các người dân của họ không rõ ràng.
Thái Lan, nước tiêu thụ điện lớn nhất
trong khu vực, đã trở thành nhà đầu tư chủ lực cho các dự án thủy điện ở Lào và
Campuchia. Việt Nam cũng đang mua từ hai nước này.
Hoa Kỳ và Nhật Bản nên chống lại áp lực
mạnh mẽ xây đập của Trung Quốc bằng cách thúc đẩy các giải pháp thay thế cho thủy
điện, ông Nguyễn Hữu Thiện, một nhà sinh thái học độc lập tại Việt Nam và
chuyên gia về đồng bằng sông Cửu Long cho biết.
"Nếu các cường quốc như Mỹ và Nhật
Bản có thể thấy rằng vấn đề Mê Kông là vấn đề an ninh phi truyền thống nghiêm
trọng ảnh hưởng đến hòa bình và ổn định của khu vực, họ nên nghiêm túc và giúp
thúc đẩy phát triển các nguồn năng lượng tái tạo như năng lượng mặt trời và
gió", ông Thiện nói.
Thời gian khó khăn cho ngư dân
Giống như những ngư dân khác trên hồ
Tonle Sap của Campuchia, người lính Hải quân Oeru đã chứng kiến sự sụt giảm
đánh bắt cá của mình trong những năm gần đây.
Tonle Sap là hồ nước ngọt lớn nhất ở
Đông Nam Á và cung cấp hơn một nửa tổng lượng cá đánh bắt của Campuchia.
Khoảng 60% lượng nước của nó đến từ
sông Mê Kông, và sự phát triển đập ở thượng nguồn đang làm gián đoạn việc di cư
của cá. Người lính Hải quân Oeru nói rằng sản lượng đánh bắt của ông đã giảm gần
một nửa trong thập kỷ qua.
Việc sản lượng đánh bắt cá thấp hơn
đang khiến một số ngư dân sử dụng các phương pháp đánh bắt bất hợp pháp, chẳng
hạn như sử dụng lưới mắt lưới nhỏ để bắt cá con. Điều này chỉ làm cho vấn đề tồi
tệ hơn.
Nhưng đối với người lính Hải quân Oeru
31 tuổi, những lý do đằng sau việc giảm sinh kế của anh dường như còn rất xa.
"Tôi đã nghe nói về một số con đập
chính phủ xây dựng trên sông để lấy điện nhưng tôi không nghĩ rằng nó có liên
quan đến tôi", ông nói. "Tất cả những gì chúng tôi muốn là có nhiều
cá hơn để chúng tôi có thể tồn tại."
Bởi YUKAKO ONO, phóng viên báo
Nikkei, Nhật bản.
Tham khảo:
Mekong River nations face
the hidden costs of China's dams
Dozens of projects threaten
agriculture and fishing in Southeast Asia
YUKAKO ONO, Nikkei staff writer May
09, 2018 13:16 JST
STUNG TRENG, Cambodia -- Sam In, a
48-year-old rice farmer from Cambodia's northeastern province of Stung Treng,
never knew that people paid for water until he was forced to move out of his
home on the banks of a Mekong River tributary two years ago.
Along with hundreds of other
households, Sam In and his 10-member family were relocated to make way for a
dam development that left his entire village, Sre Sronok, underwater. Now they
live in a newly created village where government-funded houses with identical
blue rooftops are neatly lined up on a spacious, dusty plot of land. Instead of
a river, a national road runs alongside the village.
"Our cost of living has risen
drastically," said Sam In, who is also the deputy village head. "We
have to buy the water we use for rice farming, drinking, cooking and bathing. It
all used to come from the river, for free."
The government provided the family
with 2 hectares of land to use for rice farming. But with no proper irrigation
system or decent farming equipment to plow the land, which were promised by the
government when they agreed to relocate, productivity is less than half that of
the fields in their old village.
Those fields, about 20km away, were submerged
in September 2017 when the floodgates of the Lower Sesan 2 Dam were closed to
create a 33,000-hectare water reservoir. The $816 million dam, located just
25km from the Mekong River, is expected to generate 400 megawatts of
electricity when it comes into full operation later this year, becoming the
largest dam in Cambodia.
The people of the Sre Sronok village,
including Sam In, were opposed to the plan when it was presented about 10 years
ago. The government explained that the electricity generated from the dams
would benefit the entire country. "They said that countries like Laos are
generating electricity using the Mekong River water resources and our country
needed to build our own dams in order to stop buying from them and lower
electricity cost," Sam In said. "But I think it will benefit the city
people more, not us, unless the government gives us special discounts which
they have refused to do."
The dam may have other unwanted
consequences. Beyond the problems Sam In and his neighbors are experiencing,
the dam construction is expected to result in a sharply reduced supply of fish,
a change in the water flow and a reduced riverbed sediments that provide
crucial nutrients to the rice crop in Vietnam and other Mekong
countries. A 2012 study by the U.S. National Academy of Sciences concluded
that the dam would threaten more than 50 fish species.
Experts and campaign groups have long
argued that the economic benefits from the dam's electricity generation are
questionable given the area's low water flow during the seven-month dry season.
Despite such concerns, Cambodia pushed through the plan with the backing of a
major Chinese state-owned power company, which stepped in in 2012.
China's Hydrolancang International
Energy, a subsidiary of Huaneng Group, is the largest investor in the project,
with a 51% stake, while Cambodia's Royal Group and a subsidiary of Electricity
of Vietnam control 39% and 10%, respectively. A new road sign pointing to the
"great dam" set up near the strictly guarded gates leading to the dam
site is written in Cambodian Khmer and Chinese.
China's controversial dam building --
both on its section of the river upstream and, increasingly, in Southeast Asia
-- is dramatically changing the livelihoods of many of the 60 million people
living in the region who depend on the Mekong for water, fish, transportation
and irrigation.
Its control of the water
upstream is a particular source of friction and concern to the countries
further south. Some experts compare the downstream Mekong countries' water
security risk -- which includes risks to their food supplies and commercial
activity -- to China's controversial island-building in the South China Sea
A fisherman in Laos attempts to clean
debris from a traditional bamboo fish trap. Many Laotians depend on the Mekong
for their food and livelihoods. (Photo by Thomas Cristofoletti/Ruom)
"What China has done by damming
the Mekong and gaining undue leverage over downstream countries is analogous
and connected to its ongoing construction and weaponization of artificial
islands in the South China Sea," said Thitinan Pongsudhirak, director of
the Institute of Security and International Studies at Thailand's Chulalongkorn
University. "Beijing's approach is as simple as it is controversial, for
all to see: build first, talk later."
The 4,800-km long Mekong River starts
in the Tibetan Plateau in China and runs through Yunnan Province into Southeast
Asia --Myanmar, Laos, Thailand and Cambodia -- then down into Vietnam, where it
exits into the South China Sea. It is the 12th-longest river on earth and
boasts some of the most diverse fish species in the world, second only to the
Amazon.
The waters of the Mekong run freer
than most of the world's major rivers, as dam-building and other projects were
forestalled by the wars in Vietnam and Cambodia, says Courtney Weatherby, an
analyst at the Stimson Center, a U.S. think tank. Although Thailand and Vietnam
have dammed parts of the river, the need for regional coordination became clear
when China started damming the upper Mekong in the 1990s without consulting
with the downstream countries.
The economies of all the Mekong
countries rely on the river, but in distinct ways. China and Laos largely see
the Mekong as a source of electricity production. Cambodia -- and many locals
in Laos and Thailand -- depend on the bountiful wild-catch fisheries in the
Mekong for protein, food production and their livelihoods. The 20 million
people living in Vietnam's Mekong Delta depend on the natural deposit of
sediments and nutrients from the river's flow for their rice crops and fishing.
With so many overlapping interests,
the Mekong countries need better information-sharing and "political
management of inevitable tradeoffs between each nation's interests,"
Weatherby said.
Such coordination is growing more
complex now that China is funding dam-building in the less developed lower
basin countries such as Cambodia and Laos. Of the 11 dams planned on the Mekong's
lower mainstream, six are backed by China, according to U.S.-based
non-government organization International Rivers. Another 30 dams are planned
on the tributaries.
Yet as China pushes ahead, other
investors -- including Western countries and Japan -- are pulling back on
Mekong dam development. The Japan-led Asian Development Bank, for example, has
halted financing for hydropower projects on the Mekong mainstream because
"the potentially negative impacts of mainstream hydropower projects are
substantial," said Andrew Jeffries, director of the energy division of the
institution's Southeast Asia department. Japan pledged $6 billion in other
infrastructure aid to Mekong nations in 2015 in a bid to enhance its influence
in the region, but that expires this year.
Chinese officials frame their
activity as encouraging other countries to draw benefits from the river.
Birds gather on a sandbar in the
Mekong River that was exposed by unusually low water levels near Chiang Rai.
(Photo by Takaki Kashiwabara)
"What benefit does Cambodia get
from upstream dams? Nothing," Li Hong, China's permanent representative to
the United Nations Economic and Social Commission for Asia and the Pacific,
said at a Mekong River conference held in Cambodia in April. "But Cambodia
can benefit by developing its own dams. We should all benefit from the river."
Geopolitical risk
Somchit Chittapong has been plying
the Mekong River for more than 40 years in northern Thailand's Chiang Rai
Province, but on a March day this year he noticed that the water was unusually
low.
"Can you see the flock of ducks
there?" he asked, pointing to a nearby sand bank. "They never come
here at this time of the year because that island is normally under
water."
Somchit gestured toward a boat
beached on the riverbank that he said was owned by his brother, who had been
shipping rubber to China. The boat had been stranded for more than five days.
It was just one of many cargo boats
operating from Chiang Rai, Thailand's main northern export hub to China,
stranded in early March due to unusually low water levels caused by the sudden
stoppage of flows by Chinese dams upstream.
Local businesses have called on China
to share its schedules for releasing water from the dams. China agreed to
release daily information from the rainy season months of June to October, but
not for the rest of the year. The Chinese side refers to the dam information as
"internal matters."
"China is crazy," said
Pakaimas Vierra, vice chairman of Chiang Rai's chamber of commerce. "They
give us no information in advance so we cannot plan business at all.
Inventories are piling up."
Pakaimas said there were dozens of
boats loaded with goods for China docked along the banks of the river between
Myanmar and Laos in mid-March that could go no further because of the shallow
waters. One exporter estimated about 60 boats had been stranded.
Experts said that excess supply of
electricity in Yunnan Province could have led to the abrupt stoppage of water
flow from the Lancang dams.
Trade with other countries,
especially China, is the major source of revenue for Chiang Rai, located near
the storied Golden Triangle, where the Mekong forms the borders between
Thailand, Laos and Myanmar. The potential for China to inflict economic damage
with its control of the water flow is a major concern for downstream countries,
experts say.
"China's damming of the upper
Mekong has long been considered a geopolitical risk for the lower riparian
states," Thitinan of Chulalongkorn University said.
But Beijing has also displayed deft
water diplomacy skills. During a 2016 drought, it announced it would release
water from its upstream dam for one month to ease water conditions, an effort
to reduce tensions with its southern neighbors -- especially Vietnam.
The lower basin countries have found
it difficult to push back against China, which has become one of the largest
trade partners and investors in the region. Bilateral trade between China and
the five riparian countries totaled $220 billion in 2017, up 16% from the year
earlier, while investment reached $42 billion.
The Mekong River Commission, an
intergovernmental organization of the Mekong riparian countries, does not
include China; many experts believe it opted out due to the group's funding
from Western countries. The four member countries -- Thailand, Laos, Cambodia
and Vietnam -- have largely failed to have fruitful discussions about the
transboundary effects with its most powerful neighbor.
Instead, the countries are banking on
China as an investor-- a role Beijing is happy to play. The lower Mekong area
has become a focus of the Belt and Road Initiative championed by Xi Jinping,
China's president.
In 2014, China initiated the
Lancang-Mekong River Cooperation Framework, or LMC, which is providing a host
of aid programs to the five riparian countries. In an LMC summit in January,
Premier Li Keqiang promised that China will provide 7 billion yuan ($1.08
billion) in loans, adding to the 10 billion yuan already promised. It would
also add a $5 billion credit line on top of the previously committed $10
billion for infrastructure investment in the region. Experts say China wants to
demonstrate its leadership to the downstream countries and improve its image
through the LMC, the first multilateral initiative led by China in the Mekong
area
Yet the emphasis on hydropower runs
counter to the findings of various studies that say the negative impacts of
dams outweigh the benefits of the resulting boost to electricity supplies. A
2017 paper published by Thailand's Mae Fah Luang University found that if all
the 40-plus planned dam projects on the Mekong's mainstream and tributaries are
built by 2030, the net economic impact on the four lower basin countries will
be a negative $7.3 billion. The loss from the drop in fishery catch is larger
than the benefit from the 110,000 gigawatt-hours of electricity generated, the
report said.
However, "construction of dams
in the lower Mekong has typically proceeded without comprehensive assessments
of impacts on the river and its local communities," said Maureen Harris,
Southeast Asia program director at International Rivers.
Some who work on the river back this
view. Le Hong Duc, 60, a fish farmer in Vietnam's Dong Thap Province, called
damming the river to produce electricity "unsustainable development."
"If they build the dams, causing
lack of water, we have to reduce fisheries farms and move to other
businesses," Duc said. "That is not worth exchanging the environment
and water of the rivers for the electricity."
The need for electricity is real,
however. Cambodia is vowing to connect 70% of its households to the power grid
by 2030, up from roughly 50%. The country's expensive utility charges, among
the highest in the region, are discouraging businesses from entering the market
and setting up large-scale operations.
Laos, the poorest country in the
region, has been the most aggressive in developing dams on the Mekong. The
landlocked country hopes to sell electricity to its neighbors and become the
"battery of Southeast Asia," though the benefits to its own people
are less clear.
Thailand, the largest electricity
consumer in the region, has become a prominent investor of hydropower projects
in Laos and Cambodia. Vietnam is also purchasing from the two countries.
The U.S. and Japan should counter
China's damming push by promoting alternatives to hydropower, said Nguyen Huu
Thien, an independent ecologist in Vietnam and expert on the Mekong
Delta. "If the large powers such as U.S. and Japan can see that the
Mekong issue is a serious nontraditional security issue that affects peace and
stability of the region, they should take it seriously and help promote
renewable energy such as solar and wind power," Thien said.
Tough times for fishermen
Like other fishermen on Cambodia's
Tonle Sap Lake, Oeru Navy has seen his catch plummet in recent years. Tonle Sap
is the largest fresh water lake in Southeast Asia and provides more than half
of the Cambodia's total fish catch. About 60% of its water comes from the
Mekong, and dam developments upstream are interrupting fish migration. Oeru
Navy says his catch has nearly halved over the last decade.
The lower catch is prompting some
fishermen to use illegal fishing methods, such as using small-mesh nets that
capture baby fishes. This only makes the problem worse.
But for the 31-year-old Oeru Navy,
the reasons behind his reduced livelihood seem far away.
"I've heard about some
government building dams on the river for electricity but I don't think that is
relevant to me," he said. "All we want is more fish so that we can
survive."
Additional reporting by Gwen
Robinson in Bangkok
chất lượng hơn lời nói với bàn ăn Đồ Gỗ Giá Kho
ReplyDelete