Thông
cáo của Liên minh cứu sông Mê Kông
Cần
hoãn Quy trình Tham vấn trước đối với dự án thủy điện Pak Beng cho đến khi hoàn
thiện Nghiên cứu Hội đồng và đánh giá tác động trên toàn lưu vực
Liên
minh cứu sông Mê Kông gồm các thành viên thuộc các quốc gia thuộc Lưu vực sông
Mê Kông. Chúng tôi hoạt động dựa trên nhận thức rằng sông Mê Kông là tài sản
chung, mang lại nguồn tài nguyên nuôi sống hàng triệu người dân Đông Nam Á và
đóng góp một cách bền vững cho sự phồn thịnh về kinh tế và xã hội của khu vực.
Liên minh cứu sông Mê Kông và các thành viên đã và đang giám sát quá trình ra
quyết định đối với các đập trên dòng chính Hạ lưu sông Mê Kông, bao gồm cả việc
tham gia các cuộc họp Tham vấn trước cấp quốc gia và khu vực đối với dự án thủy
điện Xayaburi và Don Sahong. Trải nghiệm từ các cuộc tham vấn khiến chúng tôi
càng thêm lo ngại cho tương lai của con sông Mê Kông và người dân lưu vực.
Việc
ra quyết định về hai dự án thủy điện Xayaburi và Don Sahong đã bộc lộ sự chia
rẽ trong hợp tác khu vực giữa các quốc gia hạ nguồn sông Mê Kông cũng như sự
thất bại của Ủy hội sông Mê Kông (MRC) trong việc đưa ra một cơ chế có ý nghĩa
cho việc tham vấn với đầy đủ thông tin và có sự tham gia.
Quá
trình thực hiện Tham vấn trước đối với đập thủy điện Xayaburi và Don Sahong cho
thấy các văn bản dự án và nghiên cứu được đưa ra có nhiều điểm chưa thỏa đáng,
đồng thời, thời gian cũng như quy mô tham vấn cộng đồng một cách có ý nghĩa bị
hạn chế, đặc biệt là những cộng đồng bị ảnh hưởng∗. Cả hai dự án đều không có được sự
đồng thuận giữa các chính phủ Hạ nguồn Mê Kông. Tuy nhiên, các quyết định tiến
tới xây dựng hai con đập vẫn được đưa ra, bất chấp các quốc gia láng giềng bày
tỏ mối quan ngại về các tác động xuyên biên giới, đồng thời đề xuất có thêm
nghiên cứu và thậm chí cả sự phản đối từ những cộng đồng địa phương chịu ảnh hưởng
trực tiếp và gián tiếp từ hai dự án. Đơn cử, đập thủy điện Xayaburi nay đã hoàn
thiện hơn 70%, trong khi các văn bản hiệu chỉnh thiết kế của dự án vẫn chưa hề
được công bố dù cho các Đối tác Phát triển MRC và công chúng đã nhiều lần yêu
cầu. Điều này làm hạn chế công cụ giám sát độc lập đối với tính hiệu quả của
các biện pháp giảm thiểu tác động∗∗.
Cho
đến nay, các tác động tích lũy và xuyên biên giới của các đập thủy điện trên
Lưu vực sông Mê Kông hầu hết bị xem nhẹ trong quá trình ra quyết định, tạo ra
tiền lệ nguy hiểm cho việc xem xét các con đập mới. Quy trình Tham vấn trước
đối với đập thủy điện Xayaburi đã coi nhẹ Đánh giá Môi trường Chiến lược (SEA)
của MRC, báo cáo đánh giá những rủi ro và lợi ích mà các dự án được lên kế
hoạch trên dòng chính sông Mê Kông mang lại. Báo cáo SEA dự đoán tác động trên
toàn lưu vực nếu các đập đề xuất được xây dựng, đồng thời khuyến nghị trì hoãn
xây đập trên dòng chính sông Mê Kông trong vòng 10 năm để nghiên cứu thêm. Theo
Giám đốc điều hành MRC, báo cáo SEA được thực hiện với mục tiêu “hỗ trợ quá
trình tham vấn từng dự án thủy điện trên dòng chính […] trước khi đưa ra quyết
định nên hay không nên triển khai hoặc nếu có thì với điều kiện gì.”¹
Kết
quả nghiên cứu và khuyến nghị trong báo cáo SEA đã bị bỏ qua trong quá trình ra
quyết định đối với cả hai con đập Xayaburi và Don Sahong. Chúng tôi vô cùng
quan ngại rằng quá trình ra quyết định đối với đập thủy điện Pak Beng – hiện
đang trong quá trình Tham vấn trước – cũng sẽ đi vào vết xe đổ này.
Tại
Hội nghị Thượng đỉnh Mê Kông – Nhật Bản lần thứ 3 năm 2011, các nhà lãnh đạo Mê
Kông đã nhất trí rằng nghiên cứu về các hoạt động phát triển và quản lý dòng
sông Mê Kông, trong đó bao gồm nghiên cứu về tác động của các đập thủy điện
trên dòng chính, là vô cùng quan trọng. Vì vậy, các thành viên cấp Hội đồng của
MRC đã khởi động Nghiên cứu Hội đồng vào Tháng 12/2011. Theo MRC, Nghiên cứu
Hội đồng hướng tới “thu hẹp những khoảng trống kiến thức quan trọng về tác động
môi trường – kinh tế – xã hội của các hoạt động phát triển tài nguyên nước khác
nhau, bao gồm phát triển thủy điện trên dòng chính, đối với lưu vực sông.”²
Nghiên
cứu Hội đồng đã nhận được hỗ trợ tài chính đáng kể từ các nhà tài trợ quốc tế
dành cho MRC. Sau nhiều lần trì hoãn, nghiên cứu dự kiến sẽ được hoàn thiện vào
cuối năm 2017. Nghiên cứu đóng vai trò quan trọng trong việc đưa ra tầm nhìn
lưu vực đối với tác động của các lĩnh vực phát triển chính có sử dụng tài
nguyên nước tại các khu vực quan trọng trên Lưu vực sông Mê Kông³. Đang ở giai
đoạn cuối cùng, việc Nghiên cứu Hội đồng ưu tiên sự tham gia của các cộng đồng
và các tổ chức xã hội dân sự Mê Kông thông qua các hoạt động tham vấn có ý
nghĩa và kết quả được chia sẻ rộng rãi một cách kịp thời và minh bạch là vô
cùng quan trọng. Việc hoàn thiện Nghiên cứu này sẽ mang lại một cơ hội quan
trọng giúp cho các quốc gia Mê Kông đảm bảo việc ra quyết định với đầy đủ thông
tin về phát triển thủy điện trên Lưu vực sông Mê Kông.
Quyết
định về các dự án có tác động tới dòng sông cần được chia sẻ giữa tất cả các
quốc gia và dựa trên các nghiên cứu cấp lưu vực. Khi đó, các nhà lãnh đạo Mê
Kông, MRC và các nhà tài trợ có cơ hội tận dụng Nghiên cứu Hội đồng để đưa ra
những quyết định chính xác và công bằng hơn trong việc phát triển thủy điện
trên sông Mê Kông.
Chính
vì vậy, chúng tôi kêu gọi các chính phủ Hạ nguồn sông Mê Kông:
• Hoãn việc ra quyết định đối với đập thủy điện Pak Beng và kéo dài Quy trình Tham vấn trước cho đến khi hoàn thành Nghiên cứu Hội đồng;
• Ưu tiên sự tham gia và tham vấn trong các khâu hoàn thiện Nghiên cứu Hội đồng; và
• Đảm bảo rằng kết quả nghiên cứu về các tác động tích lũy của các dự án thủy điện đã, đang và và trong kế hoạch xây dựng sẽ hỗ trợ thông tin cho quá trình ra quyết định đối với dự án thủy điện Pak Peng cũng như các dự án khác được đề xuất trong tương lai trên sông Mê Kông.
• Hoãn việc ra quyết định đối với đập thủy điện Pak Beng và kéo dài Quy trình Tham vấn trước cho đến khi hoàn thành Nghiên cứu Hội đồng;
• Ưu tiên sự tham gia và tham vấn trong các khâu hoàn thiện Nghiên cứu Hội đồng; và
• Đảm bảo rằng kết quả nghiên cứu về các tác động tích lũy của các dự án thủy điện đã, đang và và trong kế hoạch xây dựng sẽ hỗ trợ thông tin cho quá trình ra quyết định đối với dự án thủy điện Pak Peng cũng như các dự án khác được đề xuất trong tương lai trên sông Mê Kông.
Liên
minh cứu sông Mê Kông
Ngày 2 tháng 5 năm 2017
Ngày 2 tháng 5 năm 2017
———-
[∗] Đối thoại về Bài học từ việc tiến
hành Quy trình Thông Báo, Tham vấn trước và Đồng thuận (PNPCA)
[∗∗] Không hề có thông tin nào về kết
quả từ Quy trình Tham vấn trước đối với dự án Don Sahong được công bố. Hơn nữa,
trong khi đập thủy điện Don Sahong đã bắt đầu xây dựng, vẫn còn rất ít thông
tin được công khai về những nghiên cứu mới hoặc cập nhật về những nghiên cứu đã
có, vốn được yêu cầu bởi các chính phủ láng giềng thông qua Quy trình Tham vấn
trước.
*****
Prior Consultation for Pak Beng Dam Must be Delayed
Public Statement by the Save the Mekong Coalition
Prior Consultation for Pak Beng Dam Must be Delayed to Allow for
Completion of Council Study and Consideration of Basin-wide Impacts
The Save the Mekong Coalition
includes members from across the Mekong River Basin. Our work is grounded in
the understanding that the Mekong is a shared river, whose life-sustaining
resources support millions of people throughout Southeast Asia and substantially
contribute to the social and economic well being of the region. The Save the
Mekong Coalition and its members have monitored the decision-making processes
for Lower Mekong mainstream dams, including participation in national and
regional Prior Consultation meetings for the Xayaburi and Don Sahong Dams. Our
experience has led to growing concern over the future of the Mekong River and
her people.
Decision-making on the Xayaburi and
Don Sahong Dams revealed a breakdown of regional cooperation among Lower Mekong
countries and failure of the Mekong River Commission (MRC) to provide a
meaningful platform for informed and participatory consultations.
The documented “lessons learned” from
implementation of the Prior Consultation for Xayaburi and Don Sahong emphasize
the inadequacy of the project documents and studies submitted, and the limited
time and space for meaningful public participation, particularly of affected
communities [1]. Both processes were characterized by a lack of
agreement between Lower Mekong governments. Decisions to move forward with
construction disregarded concerns raised by neighboring countries over
transboundary impacts, requests for further studies, and opposition from local
communities directly and indirectly affected by the projects. For example, the
Xayaburi Dam is more than 70% complete, however re-design documents have not
been made public, despite repeated requests from MRC Development Partners and
the public, limiting the means to independently verify the effectiveness of impact
mitigation measures.[2]
To date, the transboundary and
cumulative impacts of dams in the Mekong Basin have been largely ignored in
decision-making, setting a dangerous precedent as new dams are put forward for
review. The Prior Consultation process for the Xayaburi Dam leapfrogged the
publication of the MRC-commissioned Strategic Environmental Assessment (SEA),
which evaluated the risks and benefits of planned hydropower projects on the
Mekong mainstream. The SEA predicted profound basin-wide impacts if all
proposed dams are built and recommended a ten-year moratorium on dam-building
on the Lower Mekong mainstream to allow for further study. According to the MRC
CEO at the time, the SEA was intended to “support the consultation process for
individual mainstream hydropower projects […] before a decision is made whether
or not to go ahead and, if so, under what circumstances.”[3]
The findings and recommendations of
the SEA were overlooked in decision-making over both the Xayaburi and Don
Sahong Dams. We are extremely concerned that decision-making on the Pak Beng
Dam – currently undergoing Prior Consultation – is set to follow the same
pattern.
At the 3rd Mekong-Japan Summit in
2011, Mekong leaders agreed that further study on the development and
management of the Mekong River, including on the impacts of mainstream
hydropower projects, was essential. As a result, MRC Council Members initiated
the Council Study in December 2011. According to the MRC, the Council Study
aims to “close important knowledge gaps on how different water resources
developments including mainstream hydropower will impact the river basin
environmentally, economically and socially.”[4]
The Council Study has received
significant financial support from international donors to the MRC. While the
study has faced considerable delays, it is now scheduled for completion by the
end of 2017. The study is important in providing a basin-wide perspective on
the impact of major water use sectors on key areas of the Mekong River Basin.[5] As
the Council Study enters its final phase, it is imperative that the study
prioritizes participation of Mekong communities and CSOs through meaningful
consultation and that the findings are shared in a timely and transparent
manner. Completion of the Council Study provides an important opportunity for
Mekong governments to ensure informed decisions on hydropower development in
the Mekong Basin.
Decisions over projects that will
impact the river must be shared by all countries and informed by basin-wide
studies. Mekong leaders, the MRC and donor governments have the opportunity to
utilize the Council Study to enable more informed and balanced decision-making
over the development of hydropower on the Mekong River.
We call on Lower Mekong governments
to, at a minimum:
- Postpone decision-making on the Pak Beng Dam and extend the Prior Consultation Process until the Council Study is finalized;
- Prioritize participation and consultation in the final stages of the Council Study; and to
- Ensure that the study’s findings on the cumulative impacts of hydropower projects – existing, planned and under construction – inform decision-making on the Pak Beng Dam along with future projects proposed on the Mekong River.
Save the Mekong Coalition
May 2, 2017
May 2, 2017
[1] Dialogue Workshop on Lessons
Learnt from the Implementation of the Procedures for Notification, Prior
Consultation and Agreement (PNPCA)
[2] No information regarding resolution to the Prior Consultation process for the Don Sahong Dam has been publicly released. Furthermore since construction on the Don Sahong Dam began there has been limited information shared publicly regarding new studies or updates to existing studies requested by neighboring governments through the Prior Consultation process.
[5] MRC Council Study, Concept note:
http://www.mrcmekong.org/asset
No comments:
Post a Comment