Sunday, April 25, 2021

LỘI NGƯỢC DÒNG


(Against the currents)

Vasana Chinvarakorn and Piyanan Jitjang – Bình Yên Đông lược dịch

Bangkok Post – 21 April 2021

Đối với người dân sống dọc theo Mekong, sông là “mẹ” của họ.

[Ảnh: Piyanan Jitjang/Mekong Butterfly]

Đây là bài cuối của loạt 2 bài khám phá người dân bị ảnh hưởng của các đập dọc theo Mekong đã cùng nhau thúc đẩy thay đổi

Tình bằng hữu đã nẫy nở qua các thảm họa.  Ormboon Thipsuna nhớ rõ ngày, 12 tháng 8 năm 2008, khi hồng thủy của Mekong quét qua thị trấn Nong Khai của bà và 7 tỉnh ven sông ở đông bắc.  Vì lượng mưa ít và mức dao động theo mùa chầm chập của Mekong, nhiều người địa phương tin rằng lũ lụt lớn bất thình lình, có lúc mực nước lên cao đến 13m, là do các đập ở thượng lưu của Trung Hoa gây ra.  Quan trọng hơn, Ormboon được biết Niwat Roykaew, tức “Kru Tee”, người sáng lập nhóm Rak Chiang Khong ở tỉnh Chiang Rai.

“Kru Tee cho chúng tôi biết ảnh hưởng của các đập.  Từ đó, chúng tôi đã có nhiều cuộc vận động chung.  Tôi biết kinh nghiệm của ông trong các phong trào bảo tồn.  Chúng tôi thành lập Hệ thống Người dân Thái Mekong trong 8 Tỉnh (Thai Mekong People’s Network From Eight Privinces), và cùng nộp đơn để thách thức dự án đập Xayaburi,” Ormboon nói.

Mười hai năm sau, Niwat cầm đầu việc phát động Diễn đàn Người dân Mekong Thái Lan (Mekong People’s Forum for Thailand (MPF)), gồm có người địa phương ở Chiang Rai và 7 tỉnh đông bắc dọc theo sông.  Tai họa xảy đến với Mekong đã đoàn kết họ.  Nay là chủ tịch của Hiệp hội Cộng đồng Tổ chức Hội đồng Hệ thống của 7 Tỉnh Đông bắc trong Lưu vực sông Mekong (Community Organization Council Network of 7 Northeastern Provinces in Mekong River basin Association (ComNet Mekong), Ormboon tham dự diễn đàn lịch sử trong tháng 12, gồm có đại diện từ Hoa Kỳ, Australia, Nhật Bản và Chương trình Môi trường Liên Hiệp Quốc (United Nations Environmental Prohramme (UNEP)).  Trung Hoa được mời nhưng không tham dự.

Trong buổi khai mạc, Niwat nói thẳng thừng: “Đe dọa lớn nhất của Mekong là các đập.  Thay đổi khí hậu chỉ là một yếu tố góp phần vào khủng hoảng.  Nếu chúng ta để việc xây đập điên cuồng tiếp tục, Mekong chắc sẽ chết.”

Cỏ sông, gọi là kai, chết nhiều, phản ánh bệnh tình nguy kịch của Mekong.

Khác hẳn với quan điểm chung về nguồn gốc của căn bệnh Mekong, Niwat nhấn mạnh.  Đối với người dân mà cuộc sống của họ dựa vào sông, Mekong là nguồn sống và tinh thần, cái nôi của văn hóa và văn minh, người mẹ luôn luôn cho.  Ngược lại, giới quan lại và kỹ sư thủy lợi xem Mekong như “một công cụ để phục vụ cho lòng mong muốn của họ, một khối nước khổng lồ để vắt ra càng nhiều điện càng tốt”.

Sau nhiều năm vận động môi trường ở Chiang Rai, hệ thống của Niwat đã lớn mạnh để bao trùm các lưu vực khác của phụ lưu Mekong với một số thành viên tham gia vào việc quản lý thủy lợi ở cấp tỉnh.  Một thành tích đáng chú ý là Hội đồng Nhân dân Ing, hỗ trợ cộng đồng Boon Rueang trong việc bảo vệ rừng đất ngập nước chống lại chương trình kỹ nghệ hóa của quốc gia (xem Phần 1).  Niwat hy vọng điều tương tự sẽ xảy đến với Diễn đàn Nhân dân Mekong.  Từ lâu, Niwat ghi nhận, tiến trình lấy quyết định trên con sông dài 4.900 km nằm trong tay của các nhóm lợi ích.

“Trong những năm nầy, 60 triệu người dân dọc theo Mekong đã không được lên tiếng.  Các tổ chức hiện hữu đại diện cho các chánh phủ và công ty, mỗi tổ chức được thúc đẩy bởi các nghị trình chánh trị và kinh tế khác nhau.  Họ không phải là những bên liên hệ thật sự thống khổ vì cái đang xảy ra cho Mekong,” Nwat nói.

Diễn đàn Nhân dân Mekong (MPF) là gì?  Làm thế nào một nhóm của người dân được công nhận bởi chánh quyền địa phương, đừng nói đến cấp quốc gia và quốc tế?

Somkiat Prajamwong, tổng thư ký của Văn phòng Quốc gia Thủy lợi (Office of the National Water Resources (ONWR)), đã nêu lên vấn đề trong một cuộc phỏng vấn riêng.

Nuôi dưỡng tình yêu thiên nhiên là một bước vũng chắc trong phong trào bảo tồn. 

[Ảnh: Kitti Treeraj]

“Chánh phủ không chậm trễ để đối phó với khủng hoảng.  Tôi đã nghe nhiều nhóm khác nhau.  Nhưng trong đấu trường quốc tế, đối thoại phải giữa các quốc gia.  Để tôi hỏi: Lào có thành phần của người dân để tham gia vào đối thoại?”

“Khi thương thảo với các quốc gia ngoại quốc, nhất là với các quốc gia tiên tiến hơn và kiểm soát nước, chúng ta không thể buộc họ.  Chúng ta phải có đủ bằng chứng để trình bày.  Người nói phải có uy tín và dựa vào khoa học.  Đây là nhiệm vụ của chánh phủ, để tìm ra bằng chứng,” Somkiat nói.

Niwat chấp nhận cảnh cáo của Somkiat.  Nhưng đối với ông, MPF không phải là cấu trúc của quyền hạn mà là một phương tiện chuyên chở tiếng nói của người dân.  Đây là một phong trào, của và vì dân, để tìm các đường lối phát triển toàn bộ và khả chấp.

“Cái chúng tôi nói là sự thật, dựa trên bằng chứng, với cách nhìn tổng thể.  Người dân đưa ta tầm nhìn của họ.  Vì thế ONWR và Ủy hội Sông Mekong (Mekong River Commission (MRC)) phải lắng nghe,” Niwat nói.

Giống như mối liên hệ kết hợp và cộng sinh giữa Mekong và các phụ lưu của nó, MPF xây dựng trên các hệ thống của người dân liên quan đến vô số các vấn đề liên hệ đến nước – từ các cộng đồng đánh cá và nông dân đến các học viện đã nghiên cứu Mekong và các phụ lưu từ lâu, thành phần xã hội dân sự, và sau hết nhưng không kém phần quan trọng, truyền thông.  Niwat nhấn mạnh rằng MPF không phải là một cơ cấu cứng nhắc mà là một không gian hữu cơ mở, cho phép các thành viên hoạt động dựa trên nhu cầu cá nhân, khung cảnh và tính cấp bách của vấn đề họ đang đối mặt.

Bản chất năng động của phong trào rất cần vì tính phức tạp và dòng chảy xuyên biên giới của sinh thái sông.  Vì thế, vào đầu tháng 3, trong lúc Niwat chuẩn bị công tác với một nhóm học giả liên ngành ở Chiang Mai và sau đó khảo sát số di cầm ở Chiang Khong, ComNet Mekong của Ormbonn đã tổ chức một cuộc biểu tình trước văn phòng chánh phủ ở Bangkok, thúc giục họ trợ giúp cho cộng đồng đánh cá thống khổ vì các đập ở Lào.

Nhưng tất cả mọi người đều chia sẻ tầm nhìn chung.  “Chúng tôi có thể dùng nhiều phương pháp khác nhau, nhưng mục tiêu của chúng tôi là ngưng các đập trên Mekong,” Ormboon nói.

Ngư dân từ đông bắc vừa biểu tình ở Bangkok.

Niwat tin rằng kiến thức là trụ cột để có sức mạnh thương thảo.  Tiến trình nghiên cứu của người dân, trong đó người địa phương tự thu thập và phân tích tin tức, sẽ biến đổi quan điểm và thái độ của họ.  Sự đóng góp của các học giả từ nhiều lãnh vực và đại học khác nhau sẽ củng cố và tăng thêm uy tín cho kiến thức độc đáo nầy.

Theo Niwat, các kế hoạch của MPF sẽ nghiên cứu từng lưu vực sông nối với Mekong, từ Ing và Kok ở phía bắc đến Loei, Songkram và Chi-Mun ở đông bắc.  Phân tích và tổng hợp của các vấn đề sẽ được thu thập và gởi đến các tổ chức liên hệ, như là “Sách của cái mà người dân Mekong mong muốn thật sự”.

“Sẽ có nhiều sức mạnh để nói chung hơn từng người nói riêng rẽ,” Niwat nói.

Trong số những vấn đề quan trọng được các học giả hợp tác với Niwat trong nghiên cứu của người dân nêu lên là sự xáo trộn của dòng chảy và lũ lụt giữa Mekong và các phụ lưu do chuỗi đập gây ra.  Chainarong Setthachua của Đại học Mahasarakham nói chu kỳ tự nhiên của lũ lụt theo mùa của Mekong vào các rừng đất ngập nước ở bắc và đông bắc Thái Lan rất cần thiết cho phúc lợi và tính đa dạng của động thực vật.  Tiếp tục xây đập sẽ thúc đẩy sự sụp đổ của toàn thể hệ sinh thái, Chainarong nói.

Hiện tượng báo động như thế đã được nhận thấy ở rừng đất ngập nước trong lưu vực Ing ở Chiang Rai.  Cộng đồng Muang Chum, cách hợp lưu của Ing và Mekong khoảng 23 km, báo cáo rằng một vài loại cây hiếm quí bắt đầu héo và chết vì sự tấn công của côn trùng, mà trước đây được kiểm soát bởi nước lũ theo mùa từ Mekong.  Pimpun Wongchaiya, một người dân của cộng đồng Boon Ruenag, quan sát một số loại cá rất dễ bắt trước đây nay rất khó kiếm.  Mỉa mai thay, người dân địa phương ở gần Mekong và các sông nhánh phải dựa vào cá nuôi.

Amnat Trichak ở Nakhon Phanmom nói khu vực đang đối mặt với sự suy thoái nghiêm trọng của số cá tự nhiên, khi người dân đông bắc chật vật để nuôi cá trong các kh bảo tồn.

“Tôi rất buồn.  Trong quá khứ, Nha Thủy sản yêu cầu chúng tôi cung cấp các loại cá Mekong để họ nghiên cứu hay để gây giống.  Nay, chúng tôi phải yêu cầu cá từ họ mỗi năm.”

Vậy mà chánh quyền Thái có vẻ tiếp tục xây các dự án khổng lồ như một ưu tiên.  Có nhiều kế hoạch cho 7 đập nữa ở hợp lưu của phụ lưu Mekong và chuyển nước đến các đập hiện có trên khắp nước.  Chainarong nói một số cơ quan nhà nước Thái đã đi đầu, khuyến khích mạnh mẽ những kế hoạch như thế.

“Những kỹ thuật viên đó chỉ chú ý đến khối lượng và sản lượng kinh tế từ nước, mà không chú ý đến ảnh hưởng đối với môi trường và cuộc sống của người dân,” ông than thở.

Liệu phong trào MPF của Niwat có thể ngưng chiều hướng suy thoái kịp lúc?  Thật vậy, ông tiên đoán sự cần thiết để chuẩn bị cho các thế hệ trẻ hơn để cầm đuốc.  Người sáng lập Trường Mekong dự trù phát động một loạt hội nghị công tác và chương trình huấn luyện giới trẻ từ cấp tiểu học đến đại học.

Các thế hệ biết kỹ thuật có tiềm năng để thúc đẩy lời than phiền của cha mẹ cũng như vươn tới các thế hệ ngang hàng trong các nước láng giềng.  Sau rốt, người dân ở Lào, Cambodia và Việt Nam thống khổ như người Thái, Niwat nói một cách buồn bã.

Không khí chánh trị dễ bốc hơi ở ĐNA, với căng thẳng gia tăng giữa Trung Hoa và Hoa Kỳ, có thể góp phần cho sự cần thiết để đối thoại và khả năng để tiếng nói của người dân nhỏ bé có thể được các cường quốc chú ý, Niwat nói.  Thành công lớn của ông trong việc ngăn chận Trung Hoa phá nổ các ghềnh thác và chỗ cạn ở gần thị trấn Chiang Khong của ông có thể tạo nên cảm hứng.  Không ngừng nghỉ, ngay cả các cuộc vận động cảm tử và nghiên cứu có giá trị về ảnh hưởng tiêu cực của việc phá nổ đối với sinh thái và an ninh quốc gia, vào đầu năm 2020, chánh phủ Thái hủy bỏ “Dự án Cải thiện Thủy Lộ Lancang-Mekong” được Trung Hoa thúc đẩy từ lâu.

“Thế giới đã thay đổi.  Từ nhiều năm nay, tôi đã nộp vô số thỉnh nguyện đến các tòa đại sứ và cơ quan chánh phủ khác nhau.  Lúc đầu tôi không được trả lời.  Nhưng trong 2 năm qua, Trung Hoa đã cố gắng để liên lạc với nhóm của chúng tôi.  Có lẽ họ thấy rằng giữ im lặng chỉ làm cho họ kém ưu thế chiến lược.  Để thúc đẩy việc phát triển trong Mekong, anh phải nói chuyện với thành phần dân chúng.  Nếu không, người khác sẽ nói.”

Đối với Niwat, MPF không chỉ chọn phe, mà còn nâng cao sự hiểu biết về khủng hoảng môi trường vượt qua biên giới quốc gia.  Mekong của mọi người và phải được bảo vệ.

“Sông cũng có quyền của nó, giống như con người,” Niwat nhấn mạnh.

Pimpun đồng ý.  Người của Chiang Rai hiểu rõ giá trị của rừng đất ngập nước, sông Ing và Mekong, và nhất là sự giúp đỡ đúng lúc của Niwat để cứu cộng đồng.  “Nếu và khi Kru Tee cần chúng tôi trong phong trào của ông, chúng tôi sẽ có mặt.”

.

CẢM NHẬN DÒNG SỨC MẠNH CỦA NGƯỜI DÂN

 (Feel the people's power flow)

Vasana Chinvarakorn and Piyanan Jitjang – Bình Yên Đông lược dịch

Bangkok Post – 14 April 2021

Rừng ngập nước của cộng đồng Boon Rueang trong tỉnh Chiang Rai 

được dùng như một ‘siêu thị nhà bếp’ của người địa phương.

 [Ảnh: Phitchayetsaphong Khurupratchamak and Kitti Treeraj]

Loạt bài nầy khảo sát người dân sống dọc theo Mekong và các phụ lưu đã dấn thân vào cuộc vận động để cứu đời sống và cuộc sống của họ

Giữa sự vui mừng, có một lúc để lo lắng.  Tháng 9 vừa qua, trong buổi lễ trao Giải Xích đạo của Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc (United Nations Development Programme (UNDP)) ở rừng đất ngập nước Boon Rueang trong tỉnh Chiang Rai, những người tham dự nhận thấy đất khô hơn trước đây.  Người điều hành nói đùa rằng nếu ‘rừng đất ngập nước’ ướt như trong mùa mưa trước, buổi lễ sẽ bị ngập một phần.

Nhiều tháng trôi qua, vấn đề gây lo lắng cho Pimpun Wongchaiya, một người bản xứ ở Boon Rueang.  Các bưng biền ngập nước được nuôi dưỡng bởi những con suối từ dãy núi Doi Luang kế cận và sông Ing, một phụ lưu của Mekong trong Tam giác Vàng, đã xuống đến mức thấp nguy hiểm, đe dọa cá.

“Mekong không chảy vào sông Ing và rừng ngập nước.  Tôi lo ngại về cái mà thế hệ con cái của chúng tôi sẽ đối đầu,” người mẹ có 2 con than thở.

Pimpun không thể xác định nguyên nhân của hạn hán đang diễn ra.  Có thể là kết quả của thay đổi khí hậu?  Hay việc khai thác nước ngầm bừa bãi của nông dân trồng lúa phải trồng thêm để bù cho giá lúa thấp?  Hay, như bà hoài nghi, có gì liên quan đến các đập khổng lồ của Trung Hoa ở thượng lưu Mekong?

Người đàn bà 65 tuổi không đơn độc trong việc nhắm vào quốc gia đáng gườm.  Từ khi Trung Hoa bắt đầu xây đập – 11 cho đến nay và một số khác được dự trù – người dân sống ở hạ lưu Mekong càng ngày càng bị ảnh hưởng.  Như Pimpun ghi nhận, sự lên xuống theo mùa của Mekong và các phụ lưu đã trở nên bất thường và không thể đoán trước.  Nước có thể dâng lên và hạ xuống mạnh mẽ trong cùng ngày hay ứ đọng, không như sông chảy tự do trước đây.  Cá thường đẻ trứng trong các phụ lưu, được người địa phương gọi là “tử cung” của Mekong, đã suy giảm nếu không phải biến mất tất cả.  Sự suy giảm tương tự cũng xảy ra cho kai, hay cỏ sông, một nguồn thực phẩm quan trọng cho cá và con người.  Từ màu nước đục ngầu tiêu biểu, Mekong đổi sang màu xanh nhạt.  Người địa phương nói sông đang “đói”, vì “thiếu phù sa”, hầu hết bị ngăn chận ở thượng lưu.  Giống như thiếu máu, dòng nước phải cướp lấy chất dinh dưỡng để nuôi dưỡng đời sống ở trong và dọc theo 2 bờ của sông một thời hùng vĩ.

Mỗi năm, dân làng tham gia làm lễ ‘phong chức’ rừng.

Một nhà hoạt động môi trường kỳ cựu là cố vấn cho cộng đồng Boon Rueang, Niwat Roykaew, tự là Kru Tee, thấy trước một tương lai u ám nếu không làm gì.

“Rừng ngập nước nầy có thể không sống sót,” ông lưu ý trong buổi lễ trao giải của UNDP.

Đối với ông, nguyên nhân của xáo trộn sinh thái rất rõ – các đập bê tông.  Giải pháp nào?  Niwat thúc giục dân làng Boon Rueang và toàn thể lưu vực Ing và xa hơn hãy nhìn vào tương lai to lớn.

“Tất cả chúng ta là một phần của Mekong,” ông nói.  “Đã đến lúc chúng ta gom lực lượng để bảo vệ ‘mae (mẹ)’ của chúng ta.”

Mô hình của Boon Rueang

Làm thế nào để công dân bình thường có thể chống với thủy triều khi chánh phủ của họ không thể hay không lo lắng?  Trong hơn 20 năm, Trung Hoa tiếp tục việc xây đập điên cuồng, kiểm soát dòng nước dưới sự điều khiển của họ.  Ở hạ lưu Mekong, Lào chạy theo trong cuộc đua không ngừng nghỉ để trở thành “Bình điện của Đông Nam Á”, với số dự án đập trên dòng chánh và phụ lưu, được tài trợ và xây cất bởi các ngân hàng và công ty Thái, để bán điện sang Thái Lan.  Trong lúc đó, Ủy hội Sông Mekong (Mekong River Commission (MRC)) không thể làm nhiều để kiểm soát hay giảm thiểu các ảnh hưởng của đập đối với môi trường và cuộc sống của người dân.

Niwat tin rằng có thể có một cuộc vận động từ dưới lên.  Thật vậy, thành công của người dân địa phương ở Boon Rueang trong việc bảo tồn rừng đất ngập nước lâu hàng thế kỷ có thể là bản vẻ cho các phong trào bảo tồn của người dân trong toàn khu vực Mekong.

Vào năm 2018, chánh phủ Thái, đối mặt với sự chống đối mãnh liệt của cộng đồng Boon Rueang, đã thối lui trong một kế hoạch sử dụng một phần của 483 hectares đất ngập nước cho chương trình kỹ nghệ hóa đại qui mô.  Thành quả như thế của một nhóm người dân thường cuối cùng được UNDP công nhận, và đã chọn Boon Rueang trong số 583 đề nghị từ trên 120 quốc gia để trao Giải Xích đạo có danh tiếng.

Nhưng ½ thập niên trước, không khí trong làng của Pimpun hoàn toàn u ám.  “Tôi không thể nào ngủ được,” bà nhớ lại.  “Tôi sửng sờ khi nghe nói họ sắp giật lấy rừng của chúng tôi.  Tôi đã tuyên bố rằng tôi sẽ không buông dù chỉ ½ mẫu!”

Vào năm 2015, một loạt chương trình Đặc Khu Kinh tế (Special Economic Zone (SEZ)) được phát động trên cả nước được loan báo.  Rừng đất ngập nước Boon Rueang, với tình trạng chánh thức là “đồng cỏ công cộng” từ năm 1997, được nhắm đến như bất động sản chánh, thu hút các nhà đầu tư đến thị trấn Chiang Khong, tỉnh Chiang Rai ở kế cận.

Trẻ con ở địa phương học sinh thái ở sau nhà.

Không ai nghĩ rằng sức mạnh của người phía bắc có vẻ dịu dàng và tự mãn có thể biểu lộ giải pháp một cách đanh thép.  Pimpun thuật lại một vụ rắc rối khi cả làng, trong đó có bà, níu các binh sĩ võ trang được cử đến để tháo các biểu ngữ.

“Khi các binh sĩ thấy chúng tôi rất cứng rắn, họ bắt đầu lo sợ và đi chỗ khác.”

Trận chiến chống lại dự án SEZ không phải là lần đầu tiên mà dân làng Boon Rueang cho thấy tình yêu và mối ràng buộc với rừng của họ.  Cha của Pimpun mất người bạn và gần mất mạng của mình khi họ tranh đấu chống lại các kế hoạch của những khuôn mặt có ảnh hưởng ở địa phương để xây các nhà máy thuốc lá và gạo ở trong vùng.  Những năm sau đó đã chứng kiến cuộc chiến đấu gay go khi một loạt “chương trình phát triển” quét qua các khu vực lân cận, làm tăng giá đất và suy đoán.  Mặc dù bìa ngoài của rừng đất ngập nước dần dần bị chiếm, phần trung tâm được cộng đồng Boon Rueang bảo vệ vẫn còn nguyên vẹn.

Rừng đất ngập nước nầy từ lâu là “siêu thị nhà bếp” của dân làng; nguồn rau cải, cá và được thảo phong phú và miễn phí đã cưu mang họ trong lúc vui lẫn buồn.  Pimpun nói cha của bà xoay sở để nuôi 10 đứa con với tiền lương của một thầy giáo nhờ vào cá ông bắt được từ bưng biền của đất ngập nước vào cuối tuần.

Nhưng chính cuộc đối đầu mới nhất đã biểu lộ khả năng của người dân để làm nghiêng cán cân.  Pimpun nói rằng mặc dù đàn ông có vẻ ngồi đầu trong các phiên họp hay biểu tình, đàn bà ở bên cạnh chồng, thảo chiến lược, gây quỹ và phối hợp với các con của họ đang làm việc hay đi học trong các thành phố lớn nhưng cũng yêu rừng nhiều như các thế hệ trước.

Một khía cạnh thích thú của phong trào Boon Rueang, mà người ở địa phương tên Phitchayetsaphong Khurupratchamak ghi nhận, là làm thế nào để người dân có thể tranh đấu một cách ôn hòa ngay trên đất của họ.  Mặc dù luật lệ hà khắc của chế độ quân sự giới hạn tụ họp đông người, một số người địa phương có khiếu về máy tính và truyền thông xã hội đã tạo nên “những không gian công cộng ảo” một cách nhanh chóng, dưới tên Nhóm Bảo tồn Rừng Đất Ngập nước Boon Rueang (Boon Rueang Wetland Forest Conservation Group (BRWFCG)), để chia sẻ tin tức và thảo luận các kế hoạch.  Chỉ trong 2 tiếng đồng hồ, họ đã gây quỹ được 30.000 baht để làm các biểu ngữ biểu tình và áo thun xanh in khẩu hiệu đã trở thành nhãn hiệu của họ.

“Không có gì khác thường khi dân làng như chúng tôi không ngồi trước Nhà Chánh phủ hay khiếu nại với các cơ quan nhà nước khác,” Phitchayetsaphong nói.  Cuối cùng, Chiang Rai trở thành tỉnh duy nhất không có quyền hạn để lấy đất cho chương trình SEZ, Phitchayetsaphong, hiện là phối trí viên của BEWFCG, ghi nhận.

Đi vào mắt bão là Niwat, người mà cả Pimpun lẫn Phitchayetsaphong rất ngưỡng mộ vì sự hiểu biết và nhiều năm tận tụy, vận động để bảo vệ Mekong và các phụ lưu.  Người sáng lập của Nhóm Yêu Chiang Khong nói trước và trên hết, người dân đã có ‘tâm can” để làm mọi thứ để bảo vệ tài nguyên quý giá của họ.  Cái họ thiếu, ông nói, là chiến lược và chiến thuật để huy động.

“Người dân không ngu,” Niwat nói.  “Họ có kiến thức, nhưng chưa được tổ chức tốt hay được đánh giá.  Thí dụ, chánh phủ nói rừng Boon Rueang bị ‘suy thoái’.  Người địa phương biết nó mầu mỡ nhưng họ không biết trình bày một cách có hệ thống loại cây nào còn và bao nhiêu.  Do đó, quan điểm của họ bị bác bỏ.”

Niwat giới thiệu hệ thống của ông đến các đồng minh địa phương, các viện học thuật và các nhà hoạt động.  Quan trọng hơn, người dân Boon Rueang tham gia vào Hội đồng Nhân dân Ing, một liên minh của các cộng đồng rãi rác chung quanh lưu vực Ing để cố gắng thúc đẩy việc tham gia của quần chúng vào việc quản lý tài nguyên.  Họ tham gia vào việc chia sẻ sinh thái địa phương, lịch sử và văn hóa, trên các trang Facebook của cả BRWFCG và Hội đồng Nhân dân Ing.

Vì thế, trái với sự phỏng đoán của chánh quyền, người dân Boon Rueang cung cấp một danh sách cây cối, cá và các thú vật khác rất ấn tượng ở trong rừng đất ngập nước, không chỉ đóng góp cho kinh tế gia đình mà còn cho kinh tế của bồn carbon, có trị giá lên đến vài triệu baht mỗi năm.  Niwat nói kiến thức của đàn bà về cây ăn được tìm tòi từ đất ngập nước cho thấy giá trị lớn lao của rừng, đặc biệt, khi chuẩn bị thức ăn cho cả “đoàn”.

Ngoài ra, các đặc điểm độc đáo của rừng đất ngập nước theo mùa, người địa phương gọi là Pa Rim Ing (Rừng ở cạnh sông Ing), đã làm cho các chuyên viên thích thú.  Sutti Malithong, phó giám đốc của Viện Môi trường và Đa dạng Sinh học để Phát triển Địa phương và ASEAN, Đại học Rajabhat Chiang Rai, nói rừng Boon Rueang có các loại cây hiếm và các cây khác chưa có trong kiến thức về đất ngập nước.  Có nhiều hứa hẹn để nghiên cứu trong tương lai trong lãnh vực nầy, ông đề nghị.

Thật vậy, thành quả của Boon Rueang có thể cứu các rừng đất ngập nước khác.  Cộng tác viên lâu đời của Niwat, Somkiat Khuenchiangsa của Hiệp hội Sông Sống, đang thúc đẩy việc bảo vệ tất cả rừng đất ngập nước trong lưu vực Ing như Khu Ramsar.  Nếu được chấp thuận, người địa phương có thể tiếp tục thu hoạch tài nguyên để sống, nhưng không được khai thác thương mại, và các dự án kỹ nghệ như SEZs sẽ bị cấm vĩnh viễn.  Tính cho đến nay, 5 rừng đất ngập nước, gồm có Boon Rueang, đã được ghi vào đơn xin làm Khu Ramsar.

Nhưng sự sống còn tối hậu của rừng đất ngập nước đòi hỏi một bước dài hơn.

.