DỰ ÁN KINH ĐÀO TRỊ GIÁ 1,7 TỈ USD CÀNG NGÀY CÀNG BỊ SOI MÓI

($1.7 Billion Cambodian Canal Project Draws Increasing Scrutiny)

Sebastian Strangio – Bình Yên Đông lược dịch

The Diplomat – April 12, 2024

 

Ảnh: Depositphotos

 

Kinh đào Techo Funan được Trung Hoa hậu thuẫn, sẽ nối sông Mekong với bờ biển của quốc gia, gây lo ngại môi trường và an ninh

Chánh phủ Việt Nam và Hoa Kỳ kêu gọi tính minh bạch lớn hơn đối với dự án kinh đào có trị giá 1,7 tỉ USD sẽ được xây dựng bởi một công ty quốc doanh của Trung Hoa ở miền [đông] nam Cambodia.

Kimh Techo Funan dài 180 km. được dự trù bắt đầu xây cất vào cuối năm nay, sẽ nối thủ đô Phnom Penh của quốc gia với tỉnh ven biển Kep, làm giảm chi phí vận chuyển hàng hóa giữa thủ đô và cảng nước sâu duy nhất của quốc gia ở Sihanoukville và giảm sự lệ thuộc vào các cảng của Việt Nam.  Tổ hợp Cầu Đường quốc doanh của Trung Hoa đạt thỏa thuận để phát triển kinh đào trong Diễn đàn Vành đai và Con đường hồi năm ngoái ở Beijing (Bắc Kinh).

Mặc dù chánh phủ Cambodia nói dự án nhằm mục đích mang lợi ích cho nền kinh tế của quốc gia bằng cách giảm bớt lệ thuộc vào láng giềng ở phía đông – Thủ tướng Hun Manet mô tả dự án như một cách “thở bằng mũi của chính mình” – những hệ quả môi trường và an ninh đã thu hút sự soi mói, nhất là láng giềng Việt Nam.

Như Sotherak viết cho The Diplomat trong tháng 1, dự án có lẽ được thảo luận khi Thủ tướng Cambodia Hun Manet công du đến Việt Nam hồi cuối năm ngoái.  Trong khi nói chuyện với Thủ tướng Phạm Minh Chính, Chính bày tỏ lo ngại rằng dự án có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sinh thái của sông Mekong vốn đã dễ bị tổn thương, nhất là dòng nước chảy xuống hạ lưu từ Cambodia đến Việt Nam.

Trong ý kiến ngày hôm qua để trả lới các câu hỏi của phóng viên về hệ quả an ninh của kinh đào, Đoàn Khắc Việt, phụ tá phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Việt Nam, nói rằng mặc dù “ủng hộ việc phát triển kinh tế và xã hội cần thiết của các quốc gia sông Mekong,” Việt Nam cũng nhấn mạnh đến “tầm quan trọng của việc tăng cường hợp tác để quản lý và sử dụng có hiệu quả và khả chấp nguồn nước của sông Mekong để phát triển khả chấp lưu vực.”  Việt Nam cũng Kêu gọi Cambodia “phối hợp chặt chẽ với Việt Nam và Ủy hội Sông Mekong (MRC) trong việc chia sẻ tin tức và đánh giá ảnh hưởng của dự án.”

Các nguồn tin của Việt Nam cũng bày tỏ những lo ngại bộc bạch về những hệ quả an ninh của kinh đào, có thể cho phép tàu hải quân đi vào nội địa từ vịnh Thái Lan.  Hầu hết những lo ngại nầy tập trung vào sự kiện rằng kinh đáo sẽ được xây bởi một công ty Trung Hoa, và rằng nó sẽ đổ ra biển không xa với Căn cứ Hải quân Ream, nơi chánh phủ Trung Hoa đã bảo lãnh công tác cải tiến rộng lớn.

Trong một bình luận được công bố trong tháng trước của An ninh Chánh trị Quần chúng Nhân dân của Việt Nam, và được trích bởi Bloomberg, nói rằng Kinh đào Funan Techo “không đơn thuần là một dự án phát triển kinh tế-xã hội mà còn có một giá trị quân sự lớn lao và có ảnh hưởng mạnh mẽ đối với tình hình quốc phòng và an ninh của toàn khu vực.”

Cũng vì lý do nầy, dự án đã thu hút sự chú ý của chánh phủ Hoa Kỳ, đã báo động về sự hiện diện có thể có của Trung Hoa ở Ream, mặc dù chánh phủ Cambodia liên tục bác bỏ.

Trong ý kiến được cung cấp cho Bloomberg hồi đầu tuần nầy, Wesley Holzer, một viên chức ngoại giao ở Tòa Đại sứ Hoa Kỳ ở Phnom Penh, thúc giục chánh phủ Cambodia ‘”phối hợp chặt chẽ” với MRC về dự án, và “tham gia đầy đủ trong bất cứ nghiên cứu ảnh hưởng môi trường thích hợp để giúp MRC và các quốc gia thành viên hiểu rõ, đánh giá, và chuẩn bị cho ảnh hưởng có thể có của dự án.”

Cô nói thêm, “Người dân Cambodia – cùng với người dân trong các quốc gia láng giềng và khu vực rộng lớn hơn – sẽ được lợi từ sự minh bạch đối với bất cứ việc thực hiện quan trọng nào với những hệ quả tiềm tàng cho việc quản lý nước khu vực, tính kéo dài nông nghiệp, và an ninh.”

Giới chức Cambodia đã bác bỏ những lo ngại về kinh đáo lẫn căn cứ hải quân, nhấn mạnh rằng Hiếp pháp Cambodia hứa rằng quốc gia vẫn giữ trung lập.  Trong một bài song ngữ Khmer và Anh ngữ đăng trên Facebook đề ngày 9 tháng 4,  cựu Thủ tướng Hun Sen, đã đi xuống hối năm ngoái và trao quyến cho con trai của ông, cáo buộc các nhà quan sát ngoại quốc đã “tạo ra” cáo buộc rằng kinh đào “sẽ làm dễ dàng thêm cho hải quân Trung Hoa ở gần biên giới với Việt Nam ngay cả khi kinh đào vẫn dang được xấy cất.”

Ông nói rằng Cambodia và Việt Nam là “láng giếng tốt và có sự hợp tác tốt trong tất cả các lãnh vực” và rằng kinh đào ”hoàn toàn phục vụ cho lợi ích kinh tế-xã hội vì nó cung cấp thêm thủy đạo đến tây [đông] nam Cambodia ngoài các đường giao thông hiện có dọc theo sông Mekong.”  Bất cứ giá trị nào, những tái bảo đảm như thế không có vẻ thành công ở nơi mà những bảo đảm trong quá khứ đã thất bại.